مثبت زندگی: بیماری حرکت یک اختلال بسیار شایع گوش داخلی است که در حرکت مکرر مانند تلاطم دریا، حرکت ماشین و یا حرکت هواپیما در هوای متلاطم به وجود میآید.
حرکت بر روی حس تعادل در گوش داخلی تاثیر میگذارد از این رو فرد احساس جهت گیری فضایی و سرگیجه میکند. حدود ۳۳ درصد از مردم در شرایط خفیفتر مانند حرکت قایق در آب آرام نیز مستعد حرکتزدگی هستند ولی ۶۶ درصد از آنها در شرایط سختتر دچار این وضعیت میشوند.
تفاوتی بین بیماری حرکت و دریازدگی وجود ندارد. برخی از افراد حالت تهوع و استفراغ را حتی در حرکت هواپیما و خودرو هم حس میکنند. لذا این وضعیت را به طور عمومی بیماری حرکت مینامند.
چه چیزی موجب بیماری حرکت میشود؟
حرکت توسط مغز از سه مسیر مختلف عصبی احساس میشود. این مسیرها سیگنالهایی را از گوش داخلی، چشم و بافتهای داخلی بدن به مغز ارسال میکنند. زمانی که بدن به اختیار حرکت میکند مانند وقتی که راه میرویم، ورودیها از هر سه مسیر مختلف عصبی به مغز میرسند. زمانی که حرکت بدن غیراختیاری باشد مثل وقتی که سوار ماشین هستیم، مغز بین ورودیهای مختلف نمیتواند هماهنگی ایجاد کند. این فرض وجود دارد که این عدم هماهنگی در سیگنالهای ورودی مغز موجب بروز بیماری حرکت میشود.
دلیل اصلی بیماری حرکت پیچیده است. با این وجود نقش تداخل ورودیها هنوز در حد یک فرضیه است که بایستی توسعه پیدا کند. درصورتی که ارگان حس کننده حرکت در گوش داخلی وجود نداشته باشد، بالطبع حرکت زدگی نیز به وجود نمیآید. لذا نقش گوش داخلی برای توسعه نظریات راجع به حرکت زدگی بسیار مهم است.
به نظر میرسد ورودیهای بصری نقش کمتری در بروز بیماری حرکت داشته باشد. چرا که افراد نابینا هم دچار این حس میشوند. بیماری حرکت بیشتر با تحرکهای پیچیده به وجود میآید. به خصوص زمانی که حرکت آرام باشد و یا این که در دوجهت مختلف (مثلا افقی و عمودی) به صورت همزمان صورت گیرد.
تداخل ورودیها به مغز ظاهرا بر روی سطح مواد انتقال دهنده سیگنالهای عصبی مثل هیستامین، استیکولین و نوروفینفرین تاثیر میگذارد. داروهایی هم که برای درمان بیماری حرکت استفاده میشوند، عمدتا با تاثیر بر سطح این مواد و عادی کردن ترکیبات آنها در مغز عمل میکنند.
علائم و نشانههای بیماری حرکت چیست؟
علامت به چیزی میگویند که بیمار حس می کند و نشانه چیزی است که دیگران میبیند. به عنوان مثال خواب آلودگی یک علامت است و گشاد شدن مردمک چشمها یک نشانه است. علائم شایع بیماری حرکت شامل تهوع و استفراغ و سرگیجه میشود. همچنین نشانههای عمومی این وضعیت عرق کردن، احساس ناراحتی و ضعف بیمار است.
از علائم خفیف این وضعیت میتوان به سردرد، ناراحتی خفیف و خمیازه کشیدن اشاره کرد و علائم جدی آن نیز عبارتند از تهوع، استفراغ، رنگ پریدگی، عرق کردن، سرازیر شدن آب دهان، نفس کوتاه، سرگیجه و خواب آلودگی است.
علائم بیماری حرکت زمانی هویدا میشوند که سیستم عصبی مرکزی پیامهای متضادی از چهار سیستم بدن دریافت میکند که عبارتند از: گوش داخلی، چشمها، گیرندههای فشاری پوست و گیرندههای حسی مشترک عضلات و مفاصل.
روشهایی برای درمان بیماری حرکت
عوارض ناشی از بیماری حرکت معمولا زمانی که آن حرکت متوقف میشود از بین میرود. ولی عدهای هم هستند که این علائم را برای چند روز بعد از سفر هم در خود حس میکنند.
یک پیشنهاد که میتواند مفید واقع شود این است که در حین حرکت از پنجرهها به ماشینهای درحال حرکت نگاه کنید و یا این که به افق خیره شوید. این تایید بصری حرکت به جهت گیری دوباره حس درونی تعادل کمک میکند.
در شب و یا در قایقی که پنجره ندارد، بستن چشمها میتواند به فرد کمک کند. همچنین اگر ممکن باشد یک خواب کوتاه نیز میتواند مشکل تداخل سیگنالهای ورودی بین چشم و گوش داخلی را حل کند. چرت زدن همچنین باعث میشود فرد از لحاظ روانی هم دچار مشکل نشود چرا که بسیاری از اوقات فکر کردن و بزرگنمایی مشکل بیماری حرکت باعث آزردگی بیشتر فرد میشود.
برای کسانی که در خودرو دچار این وضعیت میشوند، جویدن آدامس میتواند راه حل مفیدی باشد تا اثرات خفیف بیماری حرکت را از بین ببرند. نه تنها جویدن آدامس بلکه مکیدن آبنبات و یا به طور کلی جویدن، باعث کاهش عوارض جانبی تداخل بین حس بصری و تعادل میشود.
هوای تازه و سرد هم میتواند عوارض این وضعیت را تا حدودی از بین ببرد. هرچند که به نظر میرسد این کار باعث اجتناب از بوهای بدی شود که تهوع را بدتر میکند.
زنجبیل هم برای درمان بیماری حرکت موثر است. زنجبیل را میتوان به صورت قرص و یا ساقه تازه آن مصرف کرد تا علائم این بیماری از بین برود.
رابطهی زنجبیل و کاهش فشار خون
پیشگیری از بیماری حرکت
هنگام سوار شدن، جایی را انتخاب کنید که چشمان شما حرکتی را ببیند که که بدن و گوش داخلی شما حس میکند. برای مثال در ماشین، بر صندلی جلو بنشینید و مناظر دوردست را نگاه کنید. در قایق بر روی عرشه بروید و حرکت افق را تماشا کنید. در هواپیما دم پنجره بنشینید و به بیرون نگاه کنید. همچنین اگر بر روی صندلی بنشینید که بر روی بال قرار دارد میزان حرکت چشم حداقل میشود.
- اگر سابقه ابتلا به بیماری حرکت دارید، در حال حرکت مطالعه نکنید.
- روی صندلی که پشت به حرکت است ننشنید.
- با کسی که دچار بیماری حرکت شده است صحبت نکرده و به او نگاه نکنید.
- همچنین از سفارش دادن غذاهای پرادویه و چرب پیش از سفر و در حین سفر اجتناب نمایید.
درمان دارویی بیماری حرکت
از برخی داروها پیش از سفر برای اجتناب از بیماری حرکت میتوان استفاده نمود.
اسکوپولامین
بیشترین استفاده را برای پیشگیری از بیماری حرکت دارد. این قرص باید پیش از بروز علائم مصرف شود. توصیه میشود ۶ تا ۸ ساعت پیش از سفر مورد استفاده قرار گیرد. تاثیر آن تا سه روز باقی میماند. همچنین از عوارض جانبی آن میتوان به خشکی دهان، تاری دید و خواب آلودگی اشاره نمود.
پرومتازین
باید ۲ ساعت قبل از حرکت استفاده شود. اثرات جانبی آن خشکی دهان و خواب آلودگی است.
سایکلیزین
اگر حداقل ۳۰ دقیقه قبل از حرکت استفاده شود بیشترین تاثیر خود را دارد. استفاده از آن برای کودکان زیر ۶ سال توصیه نمیشود.
مکلیزین
اگر یک ساعت قبل از حرکت استفاده شود، بیشترین تاثیر خود را دارد. استفاده از آن برای کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمیشود. همچنین از اثرات جانبی آن میتوان به خواب آلودگی و خشکی دهان اشاره نمود.