مثبت زندگی: بسیاری از شهرنشینان آلودگی هوا را به عنوان یک معضل اجتناب‌ناپذیر قبول کرده‌اند. اما راه‌هایی برای کم کردن تاثیر مخرب آلودگی هوای شهرهای برزرگی مثل تهران روی سلامتی شهروندان وجود دارد. در روزهای آلوده خیلی از افراد در پی یافتن جواب این پرسش هستند که «برای آلودگی هوا چی بخوریم و چی نخوریم؟». در این مقاله به اهمیت تغذیه‌ی مناسب در زمان آلودگی هوا و نقش آن بر کاهش عوارض این پدیده می‌پردازیم و خوراکی‌های مفید برای آلودگی هوا را به شما معرفی می‌کنیم.
آلودگی هوا را بشناسیم
آلودگی هوا به معنای وجود یک یا چند آلاینده اعم از گرد و غبار، گازها، بو، دود، بخارات، خاکسترهای فرار و… در هوای آزاد با کمیت‌ها، کیفیت‌ها و ماندگاری مختلف است که می‌تواند برای انسان، گیاه و جانور خطرناک باشد. در تعریف آلودگی هوا یک نکته‌ی دیگر هم وجود دارد و آن ایجاد اختلال در آسایش انسان‌ها و ضرر به اموال است.
بدیهی است که مشکلات آلودگی در تمام شهرها یکسان نیست. در فصل زمستان پدیده‌ای که اغلب در شهرهای بزرگی مثل تهران اتفاق می‌افتد، وارونگی هوا است. وارونگی یک پدیده‌ی جوی است که هنگام بروز آن هوای سرد به زمین نزدیک‌تر است. در این وضعیت مواد آلاینده بین لایه‌های هوا به دام می‌افتند. در صبح اول وقت زمستان، میزان آلودگی به حداکثر می‌رسد چرا که هوا سردتر است. با گرم شدن هوا در طول روز از وخامت اوضاع تا حدی کاسته می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود در ساعات اولیه‌ی روزهایی که هوا وارونگی دارد، حتما از ماسک استفاده کنید.
غذایی که در زمان آلودگی خورده می‌شود، بر توانایی شش‌ها در برابر دود و سایر مواد آلاینده تاثیر می‌گذارد. صلاح رژیم غذایی می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش خطر ابتلا به سرطان در زمان آلودگی هوا داشته باشد بنابراین مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها در زمان آلودگی به شدت توصیه می‌شود.
تغذیه‌ی درست در زمان آلودگی هوا
بر اساس تحقیقات انجام شده، گروهی از مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان اعم از ویتامین C، ویتامین A و بالاخص بتاکاروتن‌ها، ویتامین E و سلنیوم می‌توانند بدن را در برابر دود و تاثیرات مخرب حاصل از آلاینده‌های سمی محافظت کنند. مکانیسم حفاظتی این مواد بسیار تاثیرگذار است.
مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان خود را قربانی حفاظت از سلول‌های بدن می‌کنند. زمانی که آلاینده‌ها وارد بدن می‌شوند، سلول‌های مختلف بدن را به عنوان هدف انتخاب می‌کنند. در طی فرآیند خاصی که پراکسید شدن چربی نام دارد، رادیکال‌های اسید چرب تولید می‌شوند. این رادیکال‌ها بی‌ثبات هستند و به سرعت با مولکول‌های اکسیژن ترکیب می‌شوند. حاصل این ترکیب رادیکال‌هایی ناپایدار است.
سرطان، آسیب به سرخرگ‌ها در ابعاد گسترده، تغییر شکل پلاکت‌های خونی و پیر شدن سریع سلول‌ها از عوارض خاتمه پیدا نکردن واکنش‌های شیمیایی مخرب فوق است.
هر چه میزان ویتامین E در بدن موش‌ها بیشتر باشد، زمان عمر آن‌ها نیز در هوای ناسالم بیشتر است. در عین حال ویتامین‌های C می‌توانند مانع از تشکیل رادیکال‌های آزاد شوند.همچنین ویتامین‌های A و بتاکاروتن‌ها (رنگدانه‌های نارنجی که در خوراکی‌هایی مثل هویج وجود دارند) می‌توانند به خوبی از شش‌ها در برابر دود محافظت کنند.
ویتامین‌های A, E, C
غذاهایی مثل جگر، هویج، سیب‌زمینی شیرین، کره و مارگارین منبع غنی ویتامین A هستند. کدو تنبل، انبه، طالبی، زرد آلو نیز حاوی بتاکاروتن هستند. بروکلی، پیاز، پرتقال، گریپ‌فروت و توت‌فرنگی حاوی ویتامین C هستند. غلات، سبزیجات برگ‌پهن، گندم و زرده تخم‌مرغ نیز مقادیر قابل توجهی ویتامین E دارند. سلنیوم ترکیبی است که به تازگی تحقیقات گسترده‌ای درباره‌ی آن انجام شده و می‌توان آن را در غذاهای دریایی، نان و سایر غلات سبوس‌دار پیدا کرد.
مواد غذایی نظیر گشنیز، سیب سبز، چغندر، موز، کلم، انگور، بروکلی و مرکبات حاوی پکتین یا ژلاتین گیاهی هستند. میزان حداکثر این ترکیب شیمیایی منحصربه فرد را می‌توان در میوه‌های سبز و کمی نارس پیدا کرد. پکتین از بدن سم‌زدایی می‌کند و مصرف مواد غذایی حاوی پکتین به شدت در زمان اوج آلودگی هوا موثر است.
نقش خارق‌العاده‌ی آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین C
بر اساس مطالعات انجام‌شده کسانی که در معرض هوای آلوده هستند، به مقادیر بیشتری آنتی‌اکسیدان نیاز دارند. دانشمندان امپریال کالج لندن روی ۲۰۰ بیماری که از بیماری‌های حاد و مزمن ریه نظیر آسم و انسداد ریه رنج می‌بردند، تحقیقی انجام داده‌اند. این تحقیق نشان می‌دهد در روزهایی که میزان آلودگی هوا در لندن بالاتر از حد نرمال است، کسانی اغلب در بیمارستان بستری می‌شوند که میزان ویتامین C کمتری داشته‌اند. جالب است که حتی اگر افراد سیگاری و مسن را نیز از لیست افراد بستری شده خارج کنند، باز هم شرایط فوق فرقی نمی‌کند.
کلسیم و سرب
سرب در آب، غذا و هوا یافت می‌شود. سرب یا از طریق شش‌ها یا از طریق بلع و به مقدار کمی هم از طریق پوست جذب بدن می‌شود. مقصد نهایی سرب در بدن استخوان‌هاست. سرب بر گلبول‌های قرمز و میزان جذب کلسیم توسط آن‌ها نیز تاثیر مخربی دارد. کلسیم، آهن و ویتامین C جزو بهترین مواد غذایی هستند که می‌توانند میزان جذب سرب را در بدن کاهش دهند. مصرف زیاد لبنیات و پیاز هم می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش جذب سرب داشته باشد.
شیر با چای خوب است یا بد؟
مصرف شیر تاثیر بسزایی در کاهش جذب سرب دارد. اما اضافه کردن مقدار کمی شیر به چای باعث می‌شود که از تاثیرات مثبت چای کاسته شود. چای حاوی آنتی‌اکسیدان، ویتامین و سایر ترکیباتی است که می‌تواند برای تقویت سیستم ایمنی بدن مفید باشد. مصرف چای سفید، چای سبز و چای سیاه که تنها از نظر زمان برداشت با هم تفاوت دارند؛ نقش مهمی در حفاظت از سلول‌های بدن در زمان آلودگی هوا دارد. اما نکته اینجاست که اضافه کردن شیر می‌تواند از این تاثیرات مثبت بکاهد.
در زمان آلودگی هوا چی نخوریم؟
مصرف چربی برای حفظ کارآیی سلول‌های مغز توصیه می‌شود اما در عین حال مصرف مازاد آن نه‌تنها باعث چاقی می‌شود بلکه عملکرد سلول‌ها را نیز تا حدی مختل خواهد کرد. واکنش‌های زنجیروار تولید رادیکال‌های آزاد با مصرف زیاد چربی تشدید می‌شوند. پس بهتر است در زمان آلودگی هوا از مصرف بی‌رویه‌ی غذاهای سرخ کردنی جدا پرهیز کنید.
