بايدها و نبايدهاي انجام عمل سزارين
مثبت زندگی: عمل سزارين يعني به دنيا آوردن بچه با ايجاد برشهايي در ديواره شكم و عضله رحم. اگرچه قرنها پيش در کتب پزشکي از عمل سزارين به عنوان روشي براي نجات جان بچه در شکم مادري که جانش را از دست داده ياد شده، اما عملا تنها پس از ظهور بيهوشي و جراحي آسپتيک (جراحي در شرايط عاري از ميکروب) در قرن نوزدهم بود که از اين روش براي نجات جان مادر و جنين در زايمان سخت استفاده شد.
آخرین ترکش
تولد بچه به روش سزارين در گذشته به عنوان آخرين ترکش در نظر گرفته ميشد اما امروزه ديگر اينگونه نيست. عمل سزارين در حال حاضر بيش از 20 درصد زايمانها را به خود اختصاص داده است. اگر چه بسياري انتقاد ميکنند که توجه بيش از حدي به سمت استفاده از عمل سزارين معطوف شده است. اما ترديدي وجود ندارد که بسياري از زنان و کودکان امروزي زندگي خود را مديون اين جايگزين زايمان طبيعي هستند.
چه زمانی عمل سزارين ضرورت پيدا میکند؟
در موقعيتهاي زيادي عمل سزارين الزامي است. برخي از جنينهاي نارس هم در صورت عمل سزارين شانس بيشتري براي زنده ماندن دارند. بچههايي که وضعيت کپل يا عرضي در رحم دارند اکثر اوقات به اين شيوه از شکم مادر خارج ميشوند. هنگامي که جنين خيلي درشت يا کانال زايماني خيلي تنگ باشد تنها راه بيخطر براي به دنيا آوردن بچه عمل سزارين است.
گاهي اوقات ناهنجاريهاي رحم يا واژن (مهبل) کانال زايماني را مسدود کرده و پزشک را ناگزير به انجام عمل سزارين ميکند. در صورتي که مادر مبتلا به پرهاکلامپسي (فشارخون بالا همراه با ورم اندامها)، ديابت، تبخال ناحيه تناسلي يا فشارخون بالا باشد و جنين هم با مشکلاتي روبهرو باشد عمل سزارين اقدامي بجا و موجه است.
در ناهنجاريهاي جفت مثل جفت سرراهي نيز اين عمل ضرورت پيدا ميکند. در چندقلويي بسياري از پزشکان عمل سزارين را توصيه ميکنند. در مواقعي که ممکن است زايمان به دليل انقباضهاي ناکافي رحم طولاني شود اين عمل خطر کمتري براي مادر و جنين در پي خواهد داشت.
برخي از متخصصان معتقدند که عمل سزارين به شکلي بيرويه انجام ميشود و هر زمان که پزشکي احتمال دهد در طول زايمان طبيعي ممکن است با مشکلي روبهرو شود تنها به عنوان يک اقدام احتياط آميز دست به اين عمل ميزند.
هرچند اين اقدام اصطلاحا تدافعي يا احتياط آميز زياد اتفاق ميافتد، اما در اکثر موارد نگراني از طرح احتمالي دعوا يا شکايت از سوي مريض علت اقدام به عمل سزارين نبوده است.
پیشرفتهای سزارین
امروزه بهبود روشهاي پايش جنين اطلاعات ذيقيمتي را در مورد وضع جنين و توانايي تحمل درد زايمان و وضع حمل در اختيار پزشک ميگذارد. چنانچه علایمي از در مخاطره قرار داشتن جنين پديدار شود اکثر پزشکان اقدام به عمل سزارين ميکنند.
به علاوه پيشرفتهاي صورتگرفته در عمل جراحي بيهوشي و آنتيبيوتيکها ضريب اطمينان اين عمل را نسبت به گذشته افزايش داده است. از آنجايي که روز به روز بر تعداد کساني که حاملگي را سالها به تعويق مياندازند، افزوده ميشود اين زنان و بچههايشان در مقايسه با همتاهاي جوانتر خود در معرض خطرات بيشتري قرار دارند و از همين رو عمل سزارين در اين گروه شايعتر است.
نياز به عمل سزارين در حاملگي بعدي به نوع برشي که روي رحم داده ميشود (يعني فاصله برش از سطح شکم تا روي رحم) و تکرار يا عدم تکرار شرايطي که به سزارين قبلي منجر شده است، بستگي دارد. البته واقعيت اين است که زايمان طبيعي بعد از يکبار سزارين هميشه خطراتي را براي مادر و جنين در بر دارد.
عوارض عمل
هرچند در مقايسه با گذشته عمل سزارين با خطرات کمتري مواجه است و اکثر زنان بعد از عمل کاملا به حالت عادي بازميگردند، اما ممکن است با عوارضي هم همراه باشد. مثل هر عمل ديگري، اينجا هم خطر عفونت در محل جراحي همين طور مثانه و کليه وجود دارد. خونريزي از محل برش پديده نادري است، اما در صورت وقوع، ميتواند شديد باشد.
موارد مرگومير در زنان متحمل اين جراحي دو تا چهار برابر زناني است که زايمان طبيعي داشتهاند. البته بسياري از زناني که جان خود را از دست ميدهند پيش از عمل هم بيمار بودهاند و اکثر اين مرگوميرها هم به نوعي با شرايط اورژانسي همراه بودهاند که پزشک را ناگزير به عمل سزارين کرده است.
حاملگیهای بعدی
در گذشته گفته ميشد اگر يکبار زني سزارين شود، در حاملگيهاي بعدي هم بايد به همين ترتيب زايمان شود. علت مساله خطر پارگي رحم در محل برش سزارين در نتيجه انقباضهاي رحمي بود که اغلب عوارض خطرناکي را براي مادر و جنين به دنبال داشت. امروزه بسياري از زناني که در گذشته زايمان سزارين داشتهاند ممکن است بتوانند بچه بعدي را از طريق زايمان طبيعي به دنيا بياورند.
البته اين موضوع به علت اوليه عمل سزارين و وجود يا عدم وجود شرايط قبلي بستگي دارد، مثلا اگر دفعه قبل سزارين به دليل تحت فشار بودن جنين صورت گرفته اين بار ممکن است بچه قادر به تحمل انقباضهاي رحمي و در نتيجه زايمان طبيعي باشد. از طرفي، چنانچه علت انجام سزارين، تنگي لگن بوده باشد زايمانهاي بعدي هم ناگزير، سزارين خواهد بود.
ساير عواملی که در تصميمگيری درباره زايمان طبيعی نقش دارند عبارتند از:
نوع برشي که روي رحم صورت گرفته و عاری بودن يا نبودن سزارين قبلی از عفونت.
اگر خط برش سزارين در زايمان قبلي فرد افقي است (برش عرضي روی بخش تحتانی رحم)، زايمان بعدی ميیتواند طبيعی باشد.
اگر قصد داريد بعد از يک عمل سزارين، زايمان طبيعي داشته باشيد بهتر است اقدامات احتياطي زير را مد نظر قرار دهيد: