مثبت زندگی: کم خونی ناشی از فقر آهن یکی از شایع‌ترین بیماری‌های رایج در میان زنان است و بر اساس آمارهای کشوری کم خونی فقر آهن در مادران باردار ۳۰ درصد، در دخترانی که در سنین بلوغ هستند، ۳۰ درصد و در کودکان زیر ۵ سال و افراد مسن وجود دارد این در حالی است که فقر آهن اثرات بسیار منفی و گاه جبران‌ناپذیر در زنان باقی می‌گذارد.
اینکه گفته می‌شود دختران، مادران آینده هستند از آن جهت حائز اهمیت است که خانواده‌ای سالم، مادر یا همسری سالم را می‌طلبد بر این اساس باید برای این قشر مهم جامعه برنامه‌های ویژه درمانی و بهداشتی دید تا دچار آسیب نشوند. یکی از موضوعات مهم در مورد زنان که بارها و بارها مطرح شده است، کم خونی آن‌ها است و از این جهت برنامه‌ای خاص تحت عنوان توزیع قرص آهن در مدارس دخترانه سال‌های سال است که اجرا می‌شود.
کمبود آهن در چه کسانی بیشتر است؟
بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، کم خونی بر روی باروری ۵۰۰ میلیارد زن در سراسر جهان تأثیر می‌گذارد. و براساس توصیه این سازمان، کودکان ۷ تا ۱۴ سال باید در طول سال ۱۲ هفته را به صورت مداوم قرص آهن مصرف کنند و نوجوانان به ویژه دختران نیز باید ۱۶ هفته (۴ ماه) در سال را قرص آهن استفاده کنند و در زمان بارداری توصیه می‌شود از ماه چهارم تا سه ماه بعد از زایمان به منظور جلوگیری از کم‌خونی قرص آهن مصرف شود.
خستگی زودرس، بی‌حوصلگی، سیاهی رفتن چشم، بی‌تفاوتی، سردرد، سرگیجه، خواب رفتن و سوزن شدن دست و پاها از علایم کم خونی است و در موارد شدید نیز باعث تنگی نفس، تپش قلب، تورم قوزک پا و کاهش ضریب هوشی، حافظه و یادگیری و افت تحصیلی در افراد می‌شود.
کم‌خونی در افراد به سه مرحله تقسیم می‌شود
در مرحله اول
آهن مورد نیاز بدن از مواد غذایی تأمین نمی‌شود و بدن از ذخایر موجود استفاده می‌کند.
مرحله دوم
زمانی است که حامل‌های آهن در بدن کم می‌شود به نحوی که پس از تخلیه ذخایر آهن بدن، آهن موجود در بافت‌ها نیز کاهش می‌یابد و ترانسفرین که پروتئین حامل آهن در خون است و آهن مورد نیاز برای ساخت هموگلوبین را به بافت‌های خون‌ساز می‌رساند، کاهش می‌یابد اما، از میزان هموگلوبین کاسته نمی‌شود.
مرحله سوم
نیز شامل کاهش ذخایر حامل‌های آهن و هموگلوبین خون در بدن بوده و این مرحله خود را به صورت فقر آهن نشان می‌دهد و این شرایط زمانی بروز پیدا می‌کند که منابعی که فرد مصرف می‌کند از نظر آهن فقیر است و جذب آهن در رژیم غذایی کاهش می‌یابد.
مهران ایزدیار؛ متخصص خون در این زمینه می‌گوید: کم خونی فقر آهن از بیماری‌های شایعی است که باید در افراد در صورت مبتلا به این بیماری آن را درمان کنند.
در زمان بارداری، کودکی و نوجوانی افراد آهن بیشتری را نیاز دارد، گاهی به دلیل خونریزی شدید در دوران قاعدگی، بیماری‌های گوارشی مانند زخم معده و هم‌چنین خونریزی شدید بینی در کودکان، فرد دچار کم‌خونی شده و آلودگی‌های انگلی و اسهال نیز منجر به فقر آهن و کم‌خونی در بدن می‌شود.
تأمین آهن بدن از طریق تغذیه
افراد می‌توانند آهن مورد نیاز بدن خود را از طریق مصرف گوشت قرمز، جگر، ماهی، حبوبات و مرغ تأمین کنند و در کنار این مواد می‌توانند مصرف ویتامین C را افزایش دهند.
باید گوشت قرمز نیز مصرف شود چراکه باعث می‌شود جذب آهن، بیشتر و سریع‌تر انجام شود و خوردن انواع توت خشک، خشکبار مانند پسته و بادام، کشمش، خرما و برگه‌ها نیز برای رفع کم خونی مفیدند.
مصرف چای بعد از غذا ممنوع
یک ساعت قبل و دو ساعت بعد از مصرف غذا چای مصرف نشود چراکه تانن موجود در آن جذب آهن را مختل می‌کند.
فیتات موجود در نان نیز عامل جذب نشدن آهن در بدن است، می‌گوید: زمانی که خمیر برخی نان‌ها به اصطلاح «ور» نیامده حاوی مقدار زیادی فیتات است که مانع جذب آهن در بدن می‌شود.
کلسیم نیز اجازه جذب آهن را نمی‌دهد و بهتر است در کنار مصرف مواد غذایی حاوی آهن، لبنیات مصرف نشود اما می‌توان ماست را استفاده کرد، چرا که ماست حاوی اسیدلاکتیک است و منجر به جذب آهن می‌شود.
دیگر علائم کم خونی
خستگی زودرس، بی‌حوصلگی، سیاهی رفتن چشم، بی‌تفاوتی، سردرد، سرگیجه، خواب رفتن و سوزن شدن دست و پاها از علائم کم خونی است و در موارد شدید نیز باعث تنگی نفس، تپش قلب، تورم قوزک پا و کاهش ضریب هوشی، حافظه و یادگیری و افت تحصیلی در افراد می‌شود.
خستگی و احساس فرسودگی، رخوت و بی حالی، ریزش مو، بی قراری و ناراحتی، تنگی نفس و یا مشکل در تنفس، تمرکز ضعیف، تپش قلب، حساسیت به هوای سرد، درد قفسه سینه، وزوز گوش‌ها، سردرد، تأثیر بر حس چشایی، خشکی زبان، مشکل در بلعیدن غذا، سندرم پای بی قرار، ناخن‌های خشک را از نیز از دیگر علایم کم خونی فقر آهن می‌داند.
بسیاری از انواع کم خونی قابل پیشگیری نیستند. کمبود خفیف آهن با تجویز فروسولفات یا فروگلوکونات همراه مصرف ویتامین C برای جذب بیشتر آن، قابل درمان است. تجویز ویتامین‌های خوراکی (اسیدفولیک) یا تزریق زیرجلدی ویتامین B۱۲، کمبودهای مربوط به کم خونی را درمان می‌کند.
