مثبت زندگی: این که ما هر روز نقاط مختلف را برای دیدن و گشت و گذار و گردشگری تعریف می‌کنیم تا روحمان تازه شود و حال دلمان خوب شود درست، اما! نکته ای وجود دارد؛ این که تاکنون هیچ انگیزه خاصی برای سفر تعریف نشده است. اما در صنعت گردشگری انگیزه نو پایی به وجود آمده که آن را گردشگری مرگ، گردشگری سیاه یا دارک توریسم می‌نامند. «مرگ» عجیب‌ترین عنوان برای انگیزه سفر است. این طور نیست؟ این روزها گردشگرانی را می‌بینید که برای دیدن مکانهایی که به مرگ، بلایای طبیعی و … گرفتار شده باشند یا به نوعی به آن مرتبط هستند، سفر کرده و با شادمانی و هیجان از آنجا دیدن می‌کنند. همراه ما باشید تا در این مقاله شما را با مفهوم گردشگری سیاه آشنا کنیم.
گردشگری سیاه چیست؟
در بیان ساده «گردشگری سیاه»، یکی از انواع توریسم است. گردشگران برای بازدید از شهرها و مناطقی که گرفتار مصیبت شده‌اند می‌روند. مناطقی که بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل، سونامی، در آن جا رخ داده. نقاطی که جنگ، قتل، مرگ‌های بی شمار و کشتار جمعی در آن ها اتفاق افتاده است؛ و در نهایت مکانهایی که به تسخیر ارواح در آمده و به دلایل کاملاً غیر طبیعی، حس ترس و هیجان گردشگران را بر می‌انگیزد، در رده «گردشگری سیاه» قرار می‌گیرند.
در این نوع صنعت گردشگری از مکانها و شهرهای تاریخی که نامشان با مرگ، ترس و اتفاق‌‌های رمز آلود عجین شده باشد دیدن می‌شود و تورهای بسیار گران قیمتی در این مکان ها برپا شده و نقطه مشترک تمام این مکانها مرگ است. اتفاقی ناشناخته که خیلی از این گردشگران معنا و چگونگی آن را نمی‌دانند، اما سفر به جاهایی که مرگ به هر طریقی جان انسان‌‌ها یا حیوانات را تهدید کند یا حتی گرفته باشد، برای آن ها جذاب و هیجان انگیز است. این گردشگران، به راحتی سفر به ساحل و جنگل و هر نقطه زیبا را رها می‌کنند و به نقاط ترسناک و هراس برانگیز می‌روند.
البته از نظر این افراد دارک توریسم یا گردشگری سیاه اتفاقاً خیلی هیجان انگیز تر از یکی از انواع گردشگری است؛ و جالب است به شما بگوییم در ایران هم شهرهای زیادی وجود دارد که خیلی ها برای گردشگری سیاه به آنجا می‌روند. جاذبه های دیدنی آمیخته با ترس و وحشت که در مقاله ای دیگر، به آن ها اشاره کرده و به شما خواهیم گفت برای گردشگری سیاه به کدام یک از شهر های ایران سفر کنید. قبیله آدم خوار اردبیل، تالاب ارواح نوشهر یا قبرستان جن چابهار از آن دسته هستند.
تاریخچه گردشگری سیاه
بنا بر گفته‌ها تاریخچه این نوع گردشگری به یونان باستان می‌رسد و شروع پیدایش آن به سال 1990 می‌رسد. همچنین اولین کمپانی که گردشگری سیاه را شروع کرد، گردشگران را به محل حادثه هواپیمایی هایدلبرگ در نیوجرسی آمریکا برد.
گردشگری سیاه یا دارک توریسم نخستین بار توسط فُلی و لنون (Foley & Lennon) از استادان دانشگاه گلاسکو، در مجله بین المللی و علمی میراث تاریخی و فرهنگی عنوان شد. اما در سال 1993 برای نخستین بار رُجک (Rojeck) در مورد مناطق یا مکان‌های سیاه پر بازدید از این اصطلاح استفاده کرد.
راستش گردشگری سیاه آن قدر ها هم برای برگزار کنندگان تور این مناطق اصلاً سیاه و تلخ نیست. این متولیان معتقدند: دیدن سیاهی در تاریخ بشریت اتفاقاً مجذوب کننده هم هست. رفتن به مکانهایی که هدف اصلی آن ها، جذب گردشگر نیست و به صورت ناخواسته و غیر تعمدی ایجاد شده‌اند تا منبع تغذیه‌‌ای مناسب برای دنیای گردشگری باشند، کلی هم می‌تواند هیجان انگیز باشد.
گردشگری سیاه روی لبه تیغ
به نظرم، گردشگری سیاه مانند شمشیری دو لبه است که جنبه‌های مثبت و منفی را به یک نسبت در خود دارد. شاید دیدن فجایع انسانی به خودی خود جذابیتی نداشته باشد و شاید نتوان آن مکانها را، نقاطی با جاذبه گردشگری دیدنی نامید. ولی وقتی در آنجا قرار بگیری، حتماً گردشگری بسیار هم متفاوت می‌شود. از نظر نگارنده نباید صرفاً جنبه‌های منفی و یا سود آور این شاخه از صنعت گردشگری را در نظر گرفت. شاید اگر ما هم مکانهایی را برایتان معرفی کنیم که می‌توانید به عنوان ترسناک‌ترین و هیجان انگیز ترین مناطق ایران به آنجا بروید، شما هم بار و بندیل تان را ببندید و راهی سفر شوید. مثلاً قساوت و پلشتی‌ها را با موزه عبرت تهران ببینید، هراس را در کلبه وحشت انزلی حس کنیدیا زمزمه مرگ را در کویر ریگ جن بشنوید.
