چه عواملی در چرخه قاعدگی تغییر ایجاد می‌کنند؟ از کرونا تا هورمون
مثبت زندگی: اگر متوجه شده‌اید که به‌تازگی چرخهٔ قاعدگی‌تان تغییر کرده است، تنها نیستید. چنین اتفاقی در زمان‌های تردید و احساس نا‌امنی کاملا طبیعی است. اضطراب و استرسی که در حال حاضر در همهٔ جهان عمومی شده است، اثرش را به روش‌های متفاوتی نشان می‌دهد. یکی از آنها ایجاد تغییر در قاعدگی زنان است. در این مقاله می‌خواهیم ببینیم چه عواملی بر چرخهٔ قاعدگی اثر می‌گذارند.
۱. استرس در روزهای کرونا
حتی قبل از روزهای کرونایی هم پژوهشگران ارتباط بین اضطراب و چرخهٔ قاعدگی را خاطرنشان کرده بودند. اگر شما بیشتر از حد معمول اضطراب دارید، ممکن است دوره‌های خون‌ریزی کوتاه‌تر یا طولانی‌تری داشته باشید یا اینکه یک یا دو دوره اصلا پریود نشوید.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند افرادی که از اختلال‌های اضطرابی رنج می‌برند یا مواد محرک یا مخدر مصرف می‌کنند معمولا دوره‌های پریود کوتاه‌تر و خون‌ریزی کمتری دارند.
طبق پژوهش‌های مؤسسه‌ٔ ملی سلامت روان آمریکا، پاندمی ویروس کرونا می‌تواند به روش‌های مختلفی باعث بروز استرس شود. این روش‌ها به شرح زیر هستند:
- ترس از سلامت جسم خود و دیگران؛
- تغییر در عادات روزانهٔ خوردن و خوابیدن؛
- مشکلات وخیم سلامتی؛
- افزایش مصرف الکل، سیگار و یا دیگر مواد مخدر یا محرک.
هرکدام از موارد بالا می‌توانند بر چرخهٔ قاعگی شما، به‌ویژه بر طول دوره یا میزان خون‌ریزی، اثر بگذارند.
۲. جلوگیری از بارداری به روش‌های هورمونی
روش‌های جلوگیری از بارداری که ازطریق هورمون عمل می‌کنند مانند قرص‌های ترکیبی (استروژن و پروژستین) و قرص‌های کوچک (پروژستین) بر خون‌ریزی پریود اثر می‌گذارند.
بعضی از پزشکان این داروها را برای افرادی تجویز می‌کنند که خون‌ریزی شدید دارند؛ زیرا این هورمون‌ها بر رشد آستر رحم قبل از پریود اثر می‌گذارند و باعث سبک‌تر شدن خون‌ریزی و حتی در بعضی از موارد، قطع آن می‌شود.
هورمون‌های جلوگیری از بارداری، علاوه بر سبک کردن پریود، می‌توانند عوارض زیر را نیز داشته باشند:
- سردرد؛
- تجمع مایع (ورم)؛
- حساسیت پستان.
۳. تغییر وزن
تغییر ناگهانی و بی‌دلیل وزن می‌تواند بر چرخهٔ قاعدگی شما اثر بگذارد.
اگر اضافه‌وزن داشته‌اید، افزایش بافت چربی در بدنتان می‌تواند باعث به‌هم‌خوردن ناگهانی هورمون‌ها شود. این موضوع می‌تواند تخمک گذاری را کُند یا متوقف کند. به همین شکل، کاهش ناگهانی وزن به‌معنی کاهش سطح استروژن است که آن هم به‌نوبهٔ خود می‌تواند تخمک‌گذاری را کند یا متوقف کند.
۴. کم‌کاری تیروئید
تولید کم هورمون تیروئید که هیپوتیروئیدیسم نیز نامیده می‌شود، به‌ویژه در افراد جوان‌تر می‌تواند بر پریود اثر بگذارد. کم کاری تیروئید ممکن است باعث پریودهای سنگین‌تر شود، چرخهٔ بین قاعدگی را کوتاه‌تر کرده یا قاعدگی را متوقف کند. عوارض دیگر کم‌کاری تیروئید به شرح زیر هستند:
- احساس سرما و لرز؛
- خستگی؛
- یبوست؛
- بی اشتهایی؛
- اضافه‌وزن غیرعادی؛
- خشک و شکننده شدن مو یا ناخن؛
- افسردگی.
۵. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
PCOS زمانی رخ می‌دهد که تخمدان‌ها میزان زیادی آندروژن (هورمون جنسی مردانه) تولید می‌کنند. این بیماری باعث پریودهای نامنظم، پریودهای سبک یا پریود نشدن به‌مدت چند دوره می‌شود. نشانه‌های دیگر این بیماری به شرح زیر هستند:
- آکنه؛
- افزایش غیرعادی وزن؛
- پرمویی بیش‌ازاندازه بدن؛
- لکه‌های تیرۀ پوستی در اطراف گردن، زیربغل یا پستان‌ها.
۶. بارداری
اگر اولین بار است که شاهد تغییر در چرخهٔ قاعدگی‌تان هستید، شاید باردار باشید. ۲۵ درصد از زنان، در سه‌ماههٔ ابتدایی بارداری، لکه بینی در بارداری دارند. پس اگر ناگهان پریودتان قطع شده یا فقط لکه‌بینی سبک دارید، حتما آزمایش بارداری بدهید.
۷. یائسگی
با کاهش سطح هورمونی بدنتان ممکن است شاهد تغییراتی در چرخهٔ قاعدگی باشید. پریودهای نزدیک یائسگی نامنظم و سبک‌تر هستند و حتی ممکن است فقط در حد لکه‌بینی باشند. این در سن یائسگی، یعنی بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی، طبیعی است. اگر نزدیک به سن یائسگی هستید، به نشانه‌های زیر نیز دقت کنید:
- گُر گرفتن؛
- تعریق شبانه؛
- مشکل در به‌خواب‌رفتن؛
- مشکل در ادرار کردن؛
- خشکی واژن؛
- تغییرات در میل و ارضای جنسی.
۸. سندرم آشرمن
سندرم آشرمن بیماری نادری است که می‌تواند منجر به قطع‌شدن قاعدگی و افزایش دل درد و درنهایت منجر به ناباروری شود.
این بیماری براثر زخم‌شدن بافت دیواره‌های رحم و سپس ملتهب‌شدن آنها به وجود می‌آید. نشانه‌های دیگر این بیماری شامل قطع‌شدن جریان خون‌ریزی به‌همراه درد شدید یا سقط جنین مکرر است.
اگر پزشک شما به سندرم آشرمن مشکوک شود، درخواست انجام آزمایش خون و فراصوت خواهد داد تا منشأ نشانه‌ها را پیدا کند.
۹. سندرم شیهان
سندرم شیهان یا کم‌کاری تیروئید بعد از زایمان، بیماری نادری است که یا به‌دلیل ازدست‌دادن بیش از اندازهٔ خون در هنگام وضع حمل به وجود می‌آید و یا به‌دلیل تأثیری که زایمان بر غده‌های تیروئید می‌گذارد.
نشانه‌های این بیماری شامل سبک‌شدن پریود یا قطع کامل آن است. این نشانه‌ها ممکن است یا فورا بعد از زایمان پدیدار شوند و یا به‌مرور زمان افزایش پیدا کنند.
برخی دیگر از نشانه‌های این بیماری عبارت‌اند از:
- مشکل یا ناتوانی در شیردهی؛
- خستگی؛
- کاهش عملکردهای شناختی؛
- اضافه‌وزن غیرعادی؛
- ریزش موی زیربغل یا کل بدن؛
- افزایش خطوط دور چشم یا دور لب‌ها؛
- خشکی پوست؛
- کاهش بافت پستان؛
- کاهش میل جنسی؛
- درد مفاصل.
اگر پزشکتان به سندرم شیهان مشکوک شود، آزمایش خون و ام.آر.آی یا سی.تی اسکن تجویز می‌کند تا منشأ نشانه‌ها را پیدا کند.
۱۰. تنگی دهانه رحم
این بیماری معمولا به‌دلیل تغییرات ناشی از افزایش سن، از بعد از ۵۰سالگی، رخ می‌دهد. با این حال، در موارد خیلی نادر، دهانه رحم، به‌دلیل نوع شکل‌گیری استخوان‌‌ها، از بدو تولد باریک است. باریک‌شدن یا بسته‌شدن دهانه رحم باعث ایجاد مانع در مسیر خون‌ریزی می‌شود و اجازه نمی‌دهد خون به‌راحتی از واژن خارج شود.
نشانه‌های دیگر تنگی دهانه رحم به شرح زیر هستند:
- درد شدید در دوران پریود؛
- درد در ناحیه لگن؛
- کمردرد در هنگام ایستادن یا راه‌‌رفتن؛
- کرختی در پاها یا کفل‌ها؛
- مشکل در حفظ تعادل.
اگر پزشکتان به تنگی دهانه رحم مشکوک شود، معاینه بالینی انجام خواهد داد. او ممکن است عکس‌برداری تخصصی مانند آزمایش اشعه ایکس نیز تجویز کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر تغییرات ناگهانی در پریود شما رخ داده‌اند و احتمال می‌دهید که این تغییرات به عوامل ناشی از استرس و اضطراب مربوط می‌شوند، جای نگرانی نیست؛ اما اگر گمان می‌کنید نشانه‌های ذکرشده در این مقاله به استرس مربوط نیستند، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
با اینکه ممکن است نشانه‌ها جدی به نظر نرسند، اما شاید منشأ آنها مهم باشد. پزشک شما با معاینه بالینی و یا تجویز آزمایش‌های لازم می‌تواند علت این تغییرات را متوجه شود.
سخن آخر
استرس به روش‌های زیادی بر بدن اثر می‌گذارد. در خانم‌‌ها، استرس تأثیر زیادی بر ایجاد تغییرات مختلف در چرخهٔ قاعدگی دارد، تغییراتی مانند شدت یا کاهش خون‌ریزی، پریودهای مکرر، قطع پریود به‌مدت یک یا چند دوره و لکه‌بینی. بهتر است در چنین حالتی که تغییرات پریود منشأ جسمی ندارند و فقط به استرس مربوط می‌شوند، راهکاری برای کاهش استرس و رسیدن به آرامش پیدا کنید.
انتخاب محصولات بهداشتی بانوان مناسب مانند نوار بهداشتی با قدرت جذب بالا (در صورت خون‌ریزی شدید) یا استفاده از نوار بهداشتی مخصوص شب و استفاده از پد بهداشتی روزانه درصورت لکه‌بینی‌های مکرر، در این روزها به کمک شما می‌آیند. فراموش نکنید که درصورت ادامه‌دارشدن نشانه‌ها یا تردید در اینکه شاید این نشانه‌ها علت دیگری داشته باشند، حتما به پزشک مراجعه کنید.
