سندروم بوی ماهی یا تری‌متیل‌آمینوریا نوعی بیماری نادر است که موجب متصاعدشدن بوی ناخوشایند شبیه به بوی ماهی از بدن یا دهان فرد می‌شود. این بیماری علامت دیگری ندارد؛ اما بوی بد آن می‌تواند باعث انزوای اجتماعی یا افسردگی در فرد شود. در بعضی موارد، ژن معیوب بیماری از والدین به ارث می‌رسد، ولی همیشه این‌طور نیست. اگر مشتاقید بیشتر درمورد سندروم بوی ماهی و علت ایجاد و روش‌های درمانی آن بدانید تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
سندروم بوی ماهی چیست؟
تری‌متیل‌آمین نوعی ماده شیمیایی بدبو است که باکتری‌های روده با شکستن مواد غذایی خاص تولیدش می‌کنند. در بیماری سندروم بوی ماهی بدن توانایی لازم برای تبدیل ماده شیمیایی بدبوی تری‌متیل‌آمین به ماده شیمیایی بی‌بو را ندارد. در نتیجه، تری‌متیل‌آمین در بدن تجمع می‌یابد و در مایعات بدن مثل عرق وارد می‌شود.
بیماری تری‌متیل‌آمینوریا چطور به ارث می‌رسد؟
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری سندروم بوی ماهی ژن معیوب بیماری‌ای به‌نام مونواکسیژناز ۳ حاوی فلاوین یا به‌اختصار اف.ام.اُ.۳ (FMO3) را از والدین خود به ارث می‌برند. در نتیجه، دو ژن معیوب دارند. در واقع، هریک از والدین یک کپی از ژن معیوب را به‌صورت اتوزومی مغلوب دارند و حامل بیماری‌اند. به همین دلیل، معمولا علائم بیماری را ندارند یا علائم آنها خفیف و موقت است.
محققان بر این باورند که انواع مختلف جهش ژن اف.ام.اُ۳ در شدت علائم اثر می‌گذارد. بعضی افراد ممکن است به‌دلیل دوز بالای تری‌متیل‌آمین یا محصولاتی که تولید تری‌متیل‌آمین را به راه می‌اندازند سندروم بوی ماهی ثانویه داشته باشند. در این حالت، آنزیم اف.ام.اُ۳ نمی‌تواند مقدار اضافی تری‌متیل‌آمین را تجزیه کند.اگر به سندروم بوی ماهی مبتلا باشید، فرزندان شما حامل بیماری خواهند بود؛ ولی بعید است مشکلی داشته باشند. منتها اگر همسر شما ناقل بیماری باشد، این احتمال وجود دارد که فرزندتان به بیماری مبتلا شود. مشاور ژنتیک احتمال ابتلای کودکتان را بررسی می‌کند.
علائم سندروم بوی ماهی
علائم سندروم بوی ماهی ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد؛ اما تا سال‌های بعد و تا زمان بلوغ بروز نکند. تنها علامت این بیماری بوی ناخوشایند شبیه ماهی پوسیده است که می‌توان بوی آن را به چیزهای دیگری هم تشبیه کرد و معمولا روی موارد زیر اثر می‌گذارد:
- تنفس؛
- تعریق؛
- مدفوع؛
- ترشحات تولید مثلی.
این بو گاهی مداوم و گاهی مقطعی است. موارد زیر می‌تواند بوی ایجادشده را بدتر کند:
- استرس؛
- عرق‌کردن؛
- غذاهای خاص مثل ماهی، تخم مرغ و لوبیا.
سندروم بوی ماهی در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است. علت اصلی این موضوع مشخص نیست. منتها ممکن است وجود هورمون‌های جنسی استروژن و پروژسترون در خانم‌ها موجب این اتفاق شود. ممکن است خانم‌ها در شرایط زیر علائم شدیدتری داشته باشند:
- حوالی قاعدگی؛
- در طول قاعدگی؛
- دقیقا قبل از قاعدگی؛
- بعد از مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری.
چه افرادی باید به متخصص مراجعه کنند؟
افرادی که بوی تند ناخوشایندشان از بین نمی‌رود باید به پزشک مراجعه کنند. پزشک علائم رایج مثل بوی بدن، بیماری لثه، عفونت مجرای ادراری یا باکتری واژن را بررسی می‌کند. اگر به تری‌متیل‌آمینوریا شک دارید، به پزشک بگویید تا در صورت لزوم شما را به متخصص ارجاع دهد. این بیماری با بررسی علائم بیماری، بررسی‌های بالینی، ارزیابی میزان تری‌متیل‌آمین ادرار و بررسی جهش ژن اف.ام.اُ۳ با آزمایش‌های ژنتیکی تشخیص داده می‌شود.
افراد زیر در زمینه سندروم بوی ماهی کمکتان می‌کنند:
- داروساز؛
- متخصص تغذیه؛
- روان‌شناس/ روان‌پزشک؛
- متخصص ژنتیک پزشکی.
درمان سندروم بوی ماهی
در حال حاضر درمانی برای بیماری تری‌متیل‌آمینوریا وجود ندارد و درمان بر اساس مدیریت و کاهش علائم بیماری صورت می‌گیرد. منتها انجام بعضی موارد علائم را کاهش می‌دهد.
۱. پرهیز غذایی
می‌توانید از خوردن غذاهایی که بو را تشدید می‌کند خودداری کنید. از جمله این غذاها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لوبیا؛
- جگر؛
- شیر گاو؛
- تخم مرغ؛
- بادام زمینی؛
- نخود فرنگی؛
- محصولات سویا؛
- بعضی از سبزیجات؛
- غذاهای دریایی (ماهی آب شیرین خوب است)؛
- مکمل‌های حاوی لسیتین مثل مکمل‌های روغن ماهی.
ایده خوبی نیست که خودتان تغییرات بزرگی در رژیم غذایی‌تان ایجاد کنید؛ به‌خصوص اگر باردار هستید، قصد بارداری دارید یا در دوران شیردهی به سر می‌برید. می‌توانید به متخصص تغذیه مراجعه کنید. پزشک رژیمی برایتان در نظر می‌گیرد تا مواد غذایی لازم را دریافت کنید.
۲. سبک زندگی برای کاهش علائم سندروم بوی ماهی
رعایت موارد زیر می‌تواند مفید باشد:
- از ضدعرق استفاده کنید؛
- لباس‌هایتان را مرتب بشویید؛
- روش‌های آرام‌سازی را یاد بگیرید. استرس علائمتان را بدتر می‌کند؛
- از انجام ورزش‌های شدید خودداری کنید. ورزش‌های ملایمی انجام دهید که عرق زیادی ایجاد نکند؛
- پوستتان را با صابون و شامپوی کمی اسیدی بشویید. بنابراین محصولاتی با پی.اچ (pH) ۵٫۵ تا ۶٫۵ انتخاب مناسبی‌اند.
۳. درمان‌های پزشکی
ممکن است پزشک موارد زیر را به شما پیشنهاد دهد:
- تجویز دوره کوتاه آنتی‌بیوتیک که می‌تواند تولید تری‌متیل‌آمین در روده را کاهش دهد؛
- استفاده از مُلین تا غذا برای مدت‌زمان کمتری در مجرای گوارشی باقی بماند و می‌تواند مقدار تری‌متیل‌آمین تولیدشده در روده را کاهش دهد.
- تجویز مکمل‌های خاص مثل زغال فعال یا ریبوفلاوین (ویتامین ب۲) که می‌توانند مقدار تری‌متیل‌آمین ادرار را کاهش دهند:
- ۷۵۰ میلی‌گرم زغال فعال روزی ۲ بار به‌مدت ۱۰ روز؛
- ۶۰ میلی‌گرم کلوروفیلین مس بعد از غذا، روزی ۳ بار به‌مدت ۳ هفته؛
- ریبوفلاوین به افزایش عملکرد آنزیم اف.ام.ا در بدن کمک می‌کند؛ ۳۰ تا ۴۰ میلی‌گرم ریبوفلاوین ۳ تا ۵ بار در روز همراه غذا.
۴. استفاده از گروه‌های حمایتی
بسیاری از افراد با مشکلات سندروم بوی ماهی زندگی می‌کنند. هرچند این بیماری فقط یک علامت دارد، انزوا و خجالت و افسردگی از پیامدهای شایع آن است. اگر می‌خواهید با این بیماری کنار بیایید، با پزشک مشورت کنید. ممکن است پزشک شما را به مشاور ارجاع دهد.
جمع‌بندی نکات مهم
سندروم بوی ماهی نوعی بیماری نادر است که طی آن تری‌متیل‌آمین اضافی در بدن تجمع می‌یابد. این تری‌متیل‌آمین اضافی از طریق عرق، ادرار، نفس و مایعات تولیدمثلی خارج می‌شود و بوی بد ماهی را ایجاد می‌کند.
بسیاری از افراد مبتلا به تری‌متیل‌آمینوریا، به‌خصوص افراد مبتلا به نوع خفیف آن می‌توانند با رژیم غذایی مناسب و تغییر سبک زندگی میزان این بو را کاهش دهند. این بیماری مشکلات دیگری در سلامتی ایجاد نمی‌کند. منتها ممکن است انزوای اجتماعی، افسردگی، اضطراب یا مشکلات روانی دیگری به همراه داشته باشد.
شما بگویید
با توجه به نکاتی که در این مقاله به آن اشاره کردیم، آیا تا به حال بوی عرق یا نفستان آن‌قدر برایتان عجیب بود که فکر کنید باید برای آن به پزشک مراجعه کنید؟ تا به حال درمورد سندروم بوی ماهی چیزی به گوشتان خورده بود؟ چقدر مطالب این مقاله برای شما جدید و مفید بود؟
در صورت تمایل، می‌توانید نظرتان را در قسمت «ارسال دیدگاه» برایمان بنویسید. همچنین، می‌توانید این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی برای دوستانتان بفرستید تا بیشتر با این بیماری نادر آشنا شوند.
