مثبت زندگی: درد گردن همراه با احساس کرختی وضعف، خواب رفتگی، گزگز در بازوها یا دست‌ها است. در این مطلب با انواع گردن درد و درمانهای آن آشنا می‌شوید.
گردن ساختمان پیچیده‌ای دارد و نسبت به بقیه قسمت‌های ستون فقرات حرکت بیشتری در مهره‌های گردنی وجود دارد. بنابراین گردن در معرض صدمات و آسیب‌های مختلفی است.
انواع گردن درد
دردهای گردن را به سه دسته کلی میتوان تقسیم کرد.
- دردهای داخل خود گردن که در اثر آرتروز مفاصل و دیسکها به وجود می‌آیند و در افراد میانسال شایع‌تر است.
- نوع دیگر درد گردن دردهای تیر کشنده گردن است که به علت فشار بر ریشه عصبی ایجاد شده و در مواردی به علت التهاب عصب در اثر عواملی مثل ویروس‌ها ممکن است ایجاد شوند.
- نوع سوم دسته بندی درد گردن را التهاب نخاع یا میلویاتی می‌نامند که در اثر فشار بر نخاع ایجاد میشود.
چه زمانی گردن درد خطرناک است؟
برخی از علائم مربوط به گردن درد نشان دهنده این موضوع است که ریشه عصب سالم است یا اینکه نخاع در معرض خطر قرار دارد یا شاید بیماری یا عفونت در آن وجود داشته باشد. این علائم می تواند شامل درد، سوزن سوزن شدن، بی حسی یا ضعف در شانه ها، بازوها یا دست ها و مشکلات عصبی مرتبط با حفظ تعادل، راه رفتن، هماهنگی، یا کنترل مثانه و روده؛ تب یا لرز و سایر علائم ناراحت کننده باشند.
علاوه بر این، درد شدید گردن ناشی از آسیب مانند تصادف یا سقوط، نیاز به مراقبت اورژانس دارد. قبل از حمل فرد در این وضعیت، گردن باید توسط یک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی به منظور کاهش خطر ابتلا به فلج و سایر عوارض بسته و ثابت شود. بیشتر انواع گردن درد را می توان با روش های غیر جراحی، با مراقبت از خود در خانه و یا راهنمایی پزشک درمان کرد. فیزیوتراپی، ورزش درمانی، طب سوزنی، ماساژو تحریک الکتریکی موثرترین راه های درمان گردن درد هستند.
علت‌های گردن درد
عملکرد نامناسب و خستگی عضلات
استفاده بیش از حد از عضلات یکی از علل شایع درد گردن است. بعنوان مثال نشستن طولانی مدت در پشت فرمان اتومبیل و رانندگی خسته کننده، اغلب باعث مشکلات عضلات گردن شده و درد ایجاد می کند. حتی کارهای ظاهرا کم اهمیت مثل خواندن کتاب در بستر یا دندان قروچه و فشار دادن دندانها برروی یکدیگر می تواند باعث کار نامتعادل و خستگی عضله شده و ایجاد درد عضلات گردن کند.
فشار به اعصاب ناحیه گردن
فتق یا هرنی دیسک بین مهره های گردنی یا خارها و زوائد استخوانی اضافی و غیر طبیعی در مهره های گردن از علل دیگر درد گردن است. این اختلالات باعث کم شدن فضاهایی میشود که عصب درون آن قرار دارد و با فشار آوردن بر روی اعصاب گردن باعث درد میشود. در این حالت درد معمولا تیر کشنده است و همراه با ضعف عضلانی، گزگز و مورمور یا خواب رفتگی در اندامها است.
آسیب‌ها و ضربات
تصادف اتومبیل از سمت عقب، اغلب باعث وارد امدن آسیب شلاقی به گردن می شود. به این صورت که بعد از تصادف اتومبیل ابتدا سر با شدت به سمت عقب و سپس بلافصله به سمت جلو پرتاب می شود. در این حالت بافتهای نرم اطراف مهره ها بیش از ظرفیت شان دچار کشیدگی شده و درنتیجه درد و آسیب گردن ایجاد می‌گردد.
بیماریها
بعضی اوقات درد گردن بعلت بیماریهایی مانند آرتریت روماتوئید(روماتیسم مفصلی)،مننژیت (التهاب یا عفونت بافت های مغز) و کانسر ایجاد می شود.
دانستن علل درد گردن برای تشخیص دقیق و برنامه ریزی درمانی مناسب ضروری است.
نشانه های همراه این درد چیست؟
گردن درد می تواند به شکل های زیر ظاهر شود:
- خشکی گردن که چرخش سر را دشوار میکند.
- درد ضربه ای یا تیرکشنده در یک محل
- درد یا التهاب در یک منطقه عمومی
- دردی که تا شانه ها، دست ها، انگشتان یا سر تیر میکشد.
در برخی موارد، سایر علائم مربوط به گردن درد حتی مشکل تر است، مانند:
- سرگیجه، بیحسی یا ضعف که به شانه، بازوی دست یا انگشت تیر میکشد.
- مشکل در گرفتن یا بلند کردن اشیاء
- مشکل در راه رفتن، حفظ تعادل یا هماهنگی
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
گاهی درد گردن علامت یک مسئله جدی است. درصورتیکه درد گردن همراه با احساس کرختی وضعف، خواب رفتگی،گ زگز در بازوها یا دست ها است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. همینطور اگر درد گردن به شانه یا به بازوها تیر میکشد حتما به پزشک مراجعه کنید.
پزشکان چگونه علت این عارضه را تشخیص می دهند؟
در مراجعه به متخصص طب فیزیکی برای تشخیص دقیق بیماری به موارد زیر توجه می شود:
- شروع درد گردن چه زمانی بوده است؟
- آیا تاکنون اسیب وضربه به گردن وارد شده است؟
- چه حرکاتی درد گردن را بهتر یا بدتر میکند؟
- چه دارو ها یا مکمل هایی دارویی مصرف می شود؟
- کیفیت درد چگونه است؟ ایا درد بصورت مبهم ، تیز و خنجری یا تیر کشنده است؟
- آیا درد به بازو ها هم انتشار دارد؟
- آیا خواب رفتگی، گزگز و مورمور در دست یا پا وجود دارد؟
- آیا اختلال تعادل در راه رفتن و جود دارد؟
- آیا پرشهای عضلانی در اندامها دیده می شود؟
متخصصین طب فیزیکی بیشتر بر اساس معاینه بالینی، بیماری را تشخیص می دهند. معاینات طب فیزیکی مجموعه کاملی از معاینات ارتوپدی، مغز و اعصاب، کایروپراکتیک و معاینات خاص طب فیزیکی است. پزشک هنگام معاینه هر گونه درد و کرختی و بی حسی و همچنین درد و ضعف عضلانی را بررسی می کند.
روشهای عکسبرداری
- گرافی ساده: گرافی ساده میتواند نواحی مختلف گردن رانشان داده و در صورت وجود اختلال در استخوانها یا دیسک غیر طبیعی می تواند به پزشک در تشخیص دقیق تر بیماری کمک کند.
- سی تی اسکن: ابزاری ست که با کمک رایانه تصویر برداری دقیقی انجام می دهد.در این حالت تصاویر مقاطع مختلف گردن گرفته شده ساختمان واختلالات انها مشخص می گردد. سی تی اسکن استخوانها را بهتر از ام آر آی نشان می دهد.
- ام آر آی(MRI): در ام آر آی از امواج میدان مغناطیسی برای تصویر برداری دقیق استفاده می شود. این روش خصوصا در شناسائی ضایعات بافتهای نرم مانند طناب نخاع واعصاب کمک کننده است.اما باید به این مسئله توجه داشت که بسیاری افراد علامت خاصی ندارند واگر در این افراد بدون علامت، تصویربرداری انجام شود، اختلالاتی مشاهده می شود. همین مسئله تشخیص اینکه واقعا چه ضایعه ای باعث ایجاد درد گردن شده را سخت می کند. بنابراین پزشک متخصص طب فیزیکی برای تشخیص علت درد گردن از معاینه و در صورت لزوم از روشهای دیگری مثل نوار عصب و عضله (لینک) هم استفاده میکند تا مشکل بیمار مشخص شده ودرمان شود.
نوار عصب ونوار عضله(الکترومیوگرافی- EMG)
اگر پزشک متخصص طب فیزیکی به اختلالات عصبی ناشی از فشار بر روی عصب مشکوک باشد، ممکن است نوارعصب وعضله را انجام دهد. در این حالت الکترود بسیار ظریف ویکبارمصرف استریل از طریق پوست به محلهای مورد نظر وارد شده و عملکرد اعصاب بطور دقیق بررسی میشود.
این روش به تشخیص دقیق بیماری و علت درد گردن کمک کرده ودر صورتی که مشکلی وجود داشته باشد پزشک می تواند با دقت آن را درمان کند. نوار عصب شدت درگیری عصبی و نیاز به جراحی را نیز مشخص میکند.
تستهای پتانسیل حسی و حرکتی
تستهای بسیار اختصاصی می باشند که توسط متخصصین طب فیزیکی در برخی مراکز انجام می شوند و فشار روی نخاع گردن را نشان می دهد
تستهای آزمایشگاهی
- آزمایشات خون وسرم: گاهی اوقات پزشک به وجود بیماری التهابی یا عفونت مشکوک می شود بنابراین انجام آزمایشات را لازم میداند. از شایع ترین این آزمایشات میتوان به شمارش گلبولها ی خون وآزمایشات تفکیکی گلبولی مانندCBC( WITH DIFFERENTIAL) ، CRP ،ESR،تست لاتکس یا روماتوئید فاکتور(RF)اشاره کرد.
- آزمایش مایع نخاع: در مواردی که پزشک به برخی بیماریهای خطرناک مثل مننژیت مشکوک است از مایع مغزی نخاعی نمونه گیری کرده وآنرا به آزمایشگاه ارسال میکند.
بهترین راه برای درمان سریع و قطعی گردن درد چیست؟
امروزه روش های زیادی برای درمان گردن درد وجود دارد ولی روش های زیر عموماً توسط متخصصین طب فیزیکی به بیماران پیشنهاد می شوند:
استراحت
در طول روز چندین مرتبه به حالت دراز کش قرارگرفته و به گردن خود استراحت بدهید. از استراحت طولانی پرهیز کنید زیرا استراحت بیش از حد باعث خشکی عضلات گردن شده و ضرر دارد مگر اینکه متخصص طب فیزیکی توصیه دیگری کرده باشد.
استفاده از یخ و گرما در درد گردن
استفاده از یخ در درد گردن ممکن است توصیه شود. در اینحالت سرمای یخ باعث کاهش التهاب میشود. یخ را در کیسه قرار داده و آن را درون حوله ای بپیچید و هر بار به مدت 20 دقیقه ،چند بار در روز بر روی محل دردناک قرار دهید. استفاده از یخ ،بیش از 20 دقیقه ممکن است باعث آسیب شود.از قرار دادن یخ روی محل های عبور عصب خودداری شود.
درمورد گرما یک دوش آب گرم یا استفاده از کیسه آب گرم که لای حوله قرار گرفته می تواند مفید باشد.گرما باعث شل شدن عضلات شده ودرد رابهتر می کند ولی گاهی هم ممکن است باعث بدتر شدن درد گردن شود. به هر حال باید مراقب بود اگر گرم کردن ناحیه گردن باعث بدتر شدن درد یا التهاب شد فورا از آن اجتناب کنید.از پزشک متخصص طب فیزیکی وتوانبخشی در مورد اینکه کدام روش برای شما بهتر است سوال کنید.
استفاده از گردن بند
در این روش درمانی با استفاده از گردن بندهای مخصوص ساخته شده از مواد نرم ، یا سخت انجام می شود . گردن بند باعث کاهش فشار به گردن و بهبود درد گردنی می گردد. استفاده بیش از حد وبه مدت طولانی (بیش از چند روز) از گردن بند ممکن است ضرر داشته باشد. زاویه گردن بند نیز بسیار مهم است و در موارد زیادی به علت عدم استفاده درست از گردن بند ، بیمار بدتر می شود. در صورت ادامه درد با پزشک مشورت کنید
داروها
گاهی برای کاهش درد و مشارکت بهتر در برنامه توانبخشی از داروها استفاده می شود این داروها شامل موارد زیر است:
مسکن‌ها
مانند ایبوپروفن( بروفن ، ادویل،ژلوفن)، ناپروکسن ،آسپرین استامینوفن و سایر داروهای مشابه
پمادها، کرم‌ها و ژل‌های مسکن
مانند رهامین ، رزماری ، کرم های حاوی گیاه پنجه شیطان دیکلوفناک، پیروکسیکام،، بروفن یا پماد فلفل، هر کدام از این پمادها خواص خود را دارد و بر اساس نوع درد تجویز می شود
داروهای ضد افسردگی
مثل امی تریپتیلین ، نورتریپتیلین که برای دردهای عصبی کاربرد دارند
مسکن های درد عصبی
مسکن های درد عصبی مانند گابا پنتین و پره گابالین(لیریکا)
شل کننده های عضلانی
مانند روباکسین (متوکاربامول) و سیکلو بنزاپرین (فلکسریل) سیردالود (تیزانیدین) و باکلوفن و دیازپام.
ماساژ درمانی گردن
ماساژ ملایم گردن می تواند به کاستن از درد گردن کمک کند . انجام ماساژ باید بسیار ملایم باشد وگرنه باعث بدتر شدن وضعیت بیمار و جابجایی دیسک می شود. برخی نقاط گردن نباید ماساژ داده شوند مثلا ماساژ در زاویه فک می تواند باعث افت شدید فشار خون و حتی بیهوش شدن فرد شود.
ماساژ اگر روی عروق گردن باشد می تواند باعث کنده شدن پلاکهای داخل رگ و ایجاد سکته مغزی در سالمندان شود. ماساژ غده تیرویید ممنوع است. در استفاده از ماساژور همین نکات را باید رعایت نمود. به علاوه ماساژور نباید بر روی زواید استخوانی قرار گیرد. در دیسک حاد گردنی نیز ماساژ می تواند حال بیمار را بدتر کند.
طب سوزنی
طب سوزنی با استفاده از سوزن های بسیار نازک استریل ویکبار مصرف انجام می شود. در طب سوزنی با فرو کردن سوزن به درون نقاط خاصی از بدن، تسکین درد ایجاد می شود و باعث کاهش اسپاسم می شود. ممکن است برای کسب نتیجه مطلوب به چندین جلسه درمان نیاز باشد.
طب سوزنی در دست افراد غیر پزشک می تواند خطرناک باشد. از عوارض طب سوزنی گردنی، پارگی ریه است. در این حالت بیمار بعد از طب سوزنی یا چند ساعت بعد به درد سینه مبتلا می شود. بیمار باید فورا به اورژانس مراجعه نماید. متخصصین طب فیزیکی در درمانهای طب سوزنی تخصص دارند.
تزریقات استروئیدی(کورتون)
در مواردی ممکن است لازم باشد که کورتیکواستروئید در مجاور ریشه عصب تزریق شود. در این حالت دارو به درون مفاصل فاست در مهره های گردنی یا مهره های کمری یا عضلات اطراف مهره ها یا کنار عصب تزریق می شود تا درد بهبود یابد. همچنین تزریق موضعی داروهای بی حس کننده مانند لیدوکائین ممکن است انجام شود که باعث رفع درد می شود.
این کار به تشخیص بیماری کمک می کند. تشخیص این که چه دارو یا روش درمانی برای بیمار ضروری است، برعهده پزشک متخصص است. اثر این داروها در اکثر موارد موقت است اما برای درمان توانبخشی و تقویت عضلات بیمار فرصتی را ایجاد می کند.
تاثیر فیزیوتراپی
به نظر می رسد که فیزیوتراپی به عنوان درمانی برای کاهش نشانه های ناشی از یک آسیب شناخته شده است. در حالی که این موضوعی درست است، فیزیوتراپی برای گردن می تواند منافع دیگری نیز داشته باشد، از قبیل:
- شناسایی علل ثانویه گردن درد
- آموزش چگونگی کاهش خطر مصدومیت.
- تقویت نقاط ضعیف گردن از طریق انجام تمرینات هدفمند.
کشش درمانی
کشش درمانی است که در آن از وزنه ها برای کشش ملایم گردن استفاده می شود. اگر علت گردن درد تحریک ریشه عصب باشد ؛ این روش درمانی باعث تسریع بهبود و رفع درد های گردنی می شود. اما در برخی از دیسکها کشش می تواند باعث فشار به نخاع شود.
استفاده از کشش گردن در سالمندان، پوکی استخوانی شدید و تحریک نخاع ممنوع است. متاسفانه حتی بسیاری از پزشکانی که آموزشهای طب فیزیکی را ندیده اند از این درمان استفاده کرده باعث عوارض جبران ناپذیری در بیماران می شوند. در کلینیک طب فیزیکی و توانبخشی،این روش تحت نظارت پزشک انجام می شود.
درمانهای طب سنتی
حجامت می تواند در برخی از دردهای گردن درد را کاهش دهد اما روشهای ساده‌تر و بدون عارضه تری وجود دارد. داروهای گیاهی مثل دولوتیفن و یا زنجفیل اثر ثابت شده ای در کاهش التهاب مفصلی دارند و می توان در برخی از دردهای گردن استفاده کرد
ورزشهای گردن
یکی از درمان های دیسک گردن ورزش های گردن است. با توجه به حساس بودن گردن این ورزش ها باید به دقت برنامه ریزی شوند تا از ایجاد عوارض جلوگیری نماید. پزشک متخصص طب فیزیکی بسته به نوع بیماری، انواعی از ورزشها و حرکات کششی را آموزش می دهد تا بیمار آنها را در منزل انجام دهد.
انجام این ورزشها باعث بهبود درد؛ تقویت عضلات و بازگشت عملکرد طبیعی عضلات می شود. ورزش مناسب که توسط متخصص توصیه شود،باعث بهبود وضعیت گردن شده و به استحکام و افزایش توانایی عضلات و جلوگیری از اضافه بار بر روی عضله کمک می کند. در برخی درد های گردن حرکات کششی مفید است.
به آرامی سر خود را به یک سمت حرکت داده و 30 ثانیه در این حالت نگه دارید.حرکات مخصوص کششی گردن را در جهت های مختلف انجام دهید. این کشش ها باعث تسکین و بهبودی درد می شود.
جراحی
گردن درد به ندرت نیاز به درمان جراحی دارد و در اغلب موارد با مراجعه به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی درمان می شود. به هر حال توصیه به جراحی زمانی باید صورت گیرد که روش های غیر جراحی پاسخ نداده باشد.
چگونه از گردن درد پیشگیری کنیم؟
برای جلوگیری از درد گردن انجام اقدامات زیر مناسب است
- اگر ناچارید در مسیر طولانی رانندگی کنید یا ساعتهای زیادی پای رایانه بنشینید، در این صورت سر خود را بالا گرفته (سر باید ۲۰ درجه به جلو خم باشد) بطوری که سر،بر روی ستون مهره ها ودر امتداد آن باشد. این کار باعث کاهش فشار و خستگی در گردن می شود.
- از فشار دادن دندانها روی همدیگر و دندان قروچه خودداری کنید.
- میز و صندلی رایانه خود را تنظیم کنید. در مورد کار با رایانه، مونیتور رایانه را در سطح چشمانتان قرار دهید. زانوها باید مقداری از قسمت لگن،پائین تر قرار گیرند. از قسمت بازویی صندلی هم استفاده کنید.
- از قرار دادن گوشی تلفن بین گردن و شانه و همچنین نگه داشتن آن با گردن و شانه خودداری کنید. اگر زیاد از تلفن استفاده می‌کنید، هدست(HEAD SET) تهیه کنید.
- اگر از میز زیاد استفاده می‌کنید حرکات کششی انجام دهید. شانه‌هایتان را در جهت بالا و پائین حرکت دهید. شانه‌ها را از پشت به هم نزدیک کرده و سپس استراحت دهید. شانه یک سمت را بسمت پائین بکشید و در همین حین سر خود را به طرفین خم کنید تا عضلات گردن تان کشش مناسبی پیدا کند.
- حرکات کششی را برای عضلات جلو قفسه سینه و ورزش های تقویتی عضلات اطراف شانه و پشت را انجام دهید. این اقدامات میتواند تعادل و بالانس قسمت زیر گردن را بهبود داده و در نتیجه از گردن محافظت کند.
- از خوابیدن روی شکم خودداری کنید. این وضعیت به گردن فشار وارد میکند. بالشی انتخاب کنید که اثر محافظتی بر انحنای طبیعی گردن داشته باشد.
