مثبت زندگی: با افزایش سن، تغذیه به منظور حفظ سلامت بدن و ذهن اهمیت خاصی مییابد. گرچه با بالا رفتن سن، نیاز بدن به کالری کمتر میشود، اما ویتامینها و مواد معدنی بیشتری مورد نیاز هستند. عوامل متعددی میتوانند موجب کمبود مواد مغذی شوند. مشکلات مالی، جسمی، افسردگی، از دست دادن اشتها، فراموشی و … میتوانند دلایل این کمبود باشند.
این در حالی است که برخی بیماریها و مصرف بعضی داروها، نیاز غذایی افراد مسن را افزایش میدهد؛ زیرا توانایی بدن در جذب مواد مغذی کاهش مییابد. گوشتهای کم چرب شامل ماهی، مرغ بدون پوست، گوشت گوساله تازه به صورت خورشتی و بیفتکی، دنده، فیله ران و سردست، برای سالمندان مناسب است.
با توجه به مشکل یبوست در سالمندان، مصرف کافی مایعات و مواد پرفیبر مانند نان کامل گندم و میوههایی مانند گلابی رسیده، آلو و زردآلو اهمیت مییابد. برای متنوع کردن برنامه غذایی آنها میتوان در تهیه انواع فرنی و پوره به جای آرد گندم از جو سیاه، ارزن، ذرت، جو و گندم استفاده کرد.
سیب نیز به دلیل داشتن پکتین زیاد باعث کاهش چربی و کلسترول میشود؛ بنابراین بهتر است روزانه یک تا دو عدد سیب میل شود. همچنین اضافه کردن پودر فندق و بادام به حریرهها و پتاژهای (سوپ غلیظ و مقوی) غلات برای تامین منیزیم ضروری به نظر میرسد.
روی
روی در عملکرد مناسب سیستم ایمنی بدن، بهبود و ترمیم بافت نقش زیادی دارد. کمبود این ماده میتواند منجر به افت عملکرد سیستم ایمنی، افزایش التهاب مربوط به سرطان، بیماریهای قلبی و دیابت شود. متاسفانه افراد مسن، روی کمتری مصرف میکنند و همان میزانی که مصرف میکنند نیز، کمتر جذب میشود.
ریزش مو، روند کند بهبود زخم، افزایش مکرر عفونتها و اسهال، از نشانههای کمبود روی میباشد. مصرف روزی ۱۱میلی گرم روی برای مردان و ۸میلی گرم برای زنان توصیه میشود. گوشت، غذاهای دریایی، غلات، گیاهان غنی از پروتئین مانند لوبیا و گیاهان بنشنی (حبوبات) منبع غنی روی هستند.
چنانچه قادر به خوردن روی کافی نیستید، مولتی ویتامین حاوی روی مصرف کنید. مصرف زیاد روی میتواند با برخی داروها تداخل ایجاد کند بنابراین اگر میخواهید در برنامه مصرف مکملها تغییراتی ایجاد کنید، با پزشک خود مشورت کنید.
آهن
آهن علاوه بر اینکه ماده مغذی سازنده گلبولهای قرمز است، وظیفه اکسیژن رسانی به تمامی بافتها را برعهده دارد. فردی که از غذاهای حاوی آهن کمتر مصرف میکند، دچار کمخونی میشود. خستگی مفرط، کاهش عملکرد سیستم ایمنی، شکنندگی ناخنها، کمبود نفس، کاهش اشتها، ضعیف شدن بنیه و کم خونی از علائم کمبود آهن میباشد. گوشت قرمز، طیور و ماهی، اسفناج، مغز میوه، تخمه، زردآلوی خشک و دانه سویا، منبع غنی آهن هستند؛ اما بدن، آهن حیوانی را بهتر از غذاهای گیاهی جذب میکند.
علاوه برافزودن آهن بیشتر به برنامه غذایی خوب است که از غذاهایی که به جذب بهتر آهن کمک میکند نیز استفاده کنید، به ویژه مواد غذایی غنی از ویتامینC (فلفل دلمهای، پرتقال، آب پرتقال، گریپ فروت، آب گریپ فروت، کیوی و …) که موجب جذب بهتر آهن میشوند.
بیشتر بخوانید: چه مواد غذایی را جایگزین گوشت قرمز کنیم؟
ویتامینD
ویتامین D به رودهها کمک میکند تا کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر و روی جذب شود. مصرف کافی این ویتامین، برای جذب کامل کلسیم، رشد طبیعی استخوانها، حفظ تراکم استخوان و قدرت عضله لازم است. کمبود این ویتامین، شخص را در معرض خطر شکستگی استخوان قرار میدهد؛ اما مصرف مکملهای ویتامینD میتواند موجب کند شدن روند از دست رفتن تراکم استخوان شود.
ضعیف شدن استخوانها، کمبود کلسیم، بیماری استخوان و ضعف عضله از نشانههای کمبود این ویتامین هستند. روغن ماهی، زرده تخم مرغ و سبزیجات دارای برگ سبز، حاوی میزان زیاد ویتامینD هستند. از آنجا که ویتامینD در مواد غذایی کمی پیدا میشود، قرار گرفتن در معرض نور خورشید منبع عمده این ویتامین است.
قرار گرفتن در معرض نور خورشید به مدت ۲۰ دقیقه، نیاز روزانه بدن به ویتامینD را تامین میکند؛ اما بیشتر افراد به اندازه کافی در معرض نور خورشید قرار نمیگیرند. چنانچه دارای پوست خیلی سفید یا تیره هستید، شاید پوست شما نتواند به اندازه کافی ویتامینD جذب کند. علاوه بر آن، در افراد مسن، بدن توانایی کمتری در ساخت این ویتامین از نور خورشید دارد و این امر مصرف مکملهای ویتامینD را ضروریتر میکند.
ویتامینB12
بدن از این ویتامین برای ساخت عصب، گلبولهای قرمز و DNA استفاده میکند. علاوه بر آن، انرژی متابولیسمی (سوخت و ساز) بدن را افزایش و خطر بیماری قلبی را کاهش میدهد. این ویتامین با بالا رفتن سن در بدن، کاهش مییابد. در صورت اصلاح نشدن کم خونی و دیگر علائم، کمبود این ویتامین بروز میکند.
۱۰تا۳۰ درصد از افراد مسن به التهاب مزمن دیواره معده مبتلا میشوند که سبب کاهش تولید اسید معده میشود. اسید معده در جذب ویتامینB12 از مواد غذایی نقش دارد، در افراد مبتلا به التهاب مزمن دیواره معده، اغلب این ویتامین جذب بدن نمیشود. خستگی مفرط، ضعف، کاهش اشتها، ناراحتی معده، کاهش وزن، مشکلات سیستم عصبی، بالا رفتن ضربان قلب و تنفس، رنگ پریدگی، زخم شدن زبان، کبودی و خون ریزی لثه، از علائم کمبود ویتامینB12 هستند.
افزایش مصرف این ویتامین در برنامه غذایی سالم شامل مصرف میوه، سبزی، غلات سبوس دار، لبنیات کم چرب، گوشت لخم (بدون چربی)، ماهی، لوبیا، تخم مرغ، مغز میوه و تخمه است.
ممنوعیتهای غذایی برای سالمندان
غذاهای چرب سرخ شده، سسها، تخم مرغ نیمرو، حبوبات کم پخت، سبزیهای نفاخ، پیاز، پیازچه، تربچه، شلغم، کلم، هندوانه، خربزه و گاهی لپه، عدس و لوبیا، برای سالمندان مناسب نیستند. تخممرغ بهتر است به صورت یک روز در میان و یا دو رور در میان، استفاده شود و در صورت کلسترول خون بالا مصرف آن ممنوع است.
.