آشنایی با انواع مزاج + راههای اصلاح آن
مثبت زندگی: مزاج نوعی خلط در شریانهای خون بدن است که در چهار ردهی سرد، خشک، تر و گرم رده بندی می شود. میزان عمومی مزاج در بدن اهمیت دارد و با تغییر کمیت، زمینه ی بروز بیماری ها را فراهم می کند. ما در این مقاله قصد داریم شما را با چند مورد از نکات اصلی تغییر مزاج آشنا کنیم.
مزاج چیست؟
خون در جریان در رگهای بدن، از هضم غذا ناشی میشود. در واقع مواد غذایی در معده تحت تأثیر نوعی تغییرات قرار میگیرد و به خون مبدل میشود. در داخل خون، مزاج وجود دارد که دارای مواد یا خلط گرمی، خشکی، تری و سردی است. از خلط گرم با عنوان آتش، مزاج تر با عنوان آب، مزاج سرد با عنوان خاک و از مزاج خشک با عنوان باد یاد میشود.
مزاج در لغت به معنی “درهم آمیختن” است. از منظر علمی مزاجشناسی، امری ارزشمند است که با شناخت ویژگیهای روحی و جسمانی، مواد غذایی و گیاهان دارویی نوعی رژیم و سبک زندگی نوینی را ارائه میدهد تا به ارتقای سلامت جسمانی و روحانی افراد کمک کند. بیحوصلگی نشانه غلبه مزاج سوداوی است.
انواع مزاج
به طور کلی مزاج به دو دسته اصلی تقسیم میشود:
معتدل حقیقی
معتدل حقیقی امری انتزاعی و تخیلی است زیرا حاکی از تقسیم مساوی اخلاط در بدن دارد که این امر تا حدودی غیر ممکن است.
معتدل فرضی
بهترین مزاج بدنی برای هر انسانی، معتدل فرضی است. زمانی مزاج یک انسان به حد اعتدال میرسد که میزان عناصر متضاد در بدن او به میزان مناسب ترکیب شوند.
در ادامه چهار مزاجمرکب را بیان میکنیم:
مزاج گرم و تر یا دموی
مزاج گرم و خشک یا صفراوی
مزاج سرد و تر یا بلغمی
افراد با مزاج گرم و تر به معاشرت و اجتماع گرایش دارند
سوءمزاج
هر چهار خلط تر، سرد، گرم و خشک برای سلامت بدن ضروری هستند. البته توجه داشته باشید که هر کدام از آنها باید به یک اندازه و میزان معین وجود داشته باشند زیرا در صورت مغایرت، زمینه بروز بیماریها را فراهم میکنند.
به عبارتی دیگر، با به هم خوردن تعادل موجود میان خلطها و تغییر در میزان کیفیت و کمیت آنها، بیماریهای گوناگون شکل میگیرند. این عارضه از عوامل محیطی سر چشمه میگیرد و با عنوان سوءمزاج شناخته میشود.
طب سنتی با تعدیل و اصلاحمزاج، بیماریهای بسیار زیادی از قبیل فشار خون، روماتیسم، ضعف چشمی، نازایی، مشکلات معده، کبد چرب و… را درمان میکند. همچنین از بروز بسیاری از بیماریهای دیگر نیز جلوگیری میکند.
درمانگران طب سنتی، با بررسی وضعیت جسمی و روانی افراد، اقدام به ارائه رژیم غذایی مناسب، پرهیزات غذایی و داروهای گیاهی برای اصلاحمزاج میکنند. این تغییر مزاج فرآیندی درمانی است که در طی آن مزاج اصلی فرد به وسیله مصلحات به حالت اصلی باز میگردد.
نقش مصلحات
به طور کلی مصلحات، مواد خوراکی و حتی غیر خوراکی هستند که به طور مستقیم در تعدیل طبع فرد نقش دارند. واژه مصلح در لغت به معنی اصلاح کننده است که روند هضم و جذب مواد غذایی را تسریع میبخشد.
به طور مثال مصرف بیش از اندازه بادمجان برای افراد دموی موجب ضعف و مشکلات چشمی در فرد میشود. مصلحات بادمجان، انار، گل پر و زیره هستند. میتوانید با مصرف این قبیل مصلحات از بروز عارضههای بادمجان جلوگیری نمایید.
عسل مصلح شیر و ماست است و برای اصلاح مزاج کاربرد دارد.
اصول حاکم بر اصلاح مزاج
یکی اصلهای مهم در اصلاحمزاج، دست کشیدن از صرف غذا قبل از احساس سیری است. از آنجایی که فرایند انتقال پیغام سیری از معده به مغز به کندی شکل میگیرد، فرد در موعد مناسب متوجه سیری نمیشود. لذا قبل از احساس سیری کامل از غذا خوردن دست بکشید.
در ادامه برخی از نکات عمومی را بیان میکنیم:
•رعایت حد اعتدال در مصرف مواد غذایی سرد و گرم
•پرهیز از روغنهای صنعتی
•بهره گیری از روغنهای طبیعی نظیر کنجد، زیتون
•پرهیز از مصرف قندهای مصنوعی، فست فود و شیرینی
•مصرف آب سازگار با دمای محیط (روزانه حداقل 8 لیوان)
•پرهیز از مصرف آب (نیم ساعت قبل از غذا و یک ساعت و نیم بعد از غذا)
•پرهیز از استحمام در هنگام شب
•پرهیز از استحمام در آب داغ یا سرد
•برخورداری از خواب کافی
•انجام فعالیتهای روزانه (تحرک کافی)
•عدم مصرف چند ماده غذایی و ریزه خواری
•عدم استفاده از غذاهای خام در کنار غذاهای پخته شده نظیر صرف سالاد در کنار غذا
•مصرف دارو در زمان موعد
•تکمیل دوره درمان
توجه داشته باشید که پس از تکمیل دوره درمان به منظور پایدار سازی وضعیت تعادل در بدن، مصرف روزانه آب، ورزش، خواب مناسب، استحمام در طول روز و پرهیز از استحمام در هنگام شب را فراموش نکنید.
اصلاح گرم و تر
یکی از اهداف غذایی اصلاحمزاج، برقراری تعادل در غلبهمزاج گرم و مرطوب در بدن است.
اصلاحمزاج دموی موجب کنترل دمای داخلی بدن، کاهش قوای هاضمه، کاهش فشار ناشی از حرارت بر روی اعضای مختلف بدن، کنترل بخارات میگردد.
رژیم غذایی و پرهیزات غذایی در خصوص تغییر مزاج بلغمی
•نوشیدن آب جرعه جرعه
•انجام فعالیت بدنی و ورزش کافی
•مصرف غذاهای بخار پز، میوه و سالاد
•عدم پر خوری
•پیشگیری از بروز یبوستهای مزمن
•پرهیز از صرف غذاهای پر کالری، شیرینی و لبنیات
•عدم مصرف نوشیدنی در هنگام صرف غذا
•استحمام در بازه زمانی کوتاه با آب هم دمای بدن و حتی خنکتر از بدن
•پرهیز از مجادله و بحث
•عدم استفاده از غذاهایی با طبع گرم و مرطوب
از نشانههای غلبه دموی بر بدن، پرخاشگری است
اصلاح گرم و خشک
غلبه مزاج صفراوی در بدن، زمینه بروز بی اشتهایی، لاغری شدید، زردی دندان، افکار آشفته، یبوست، بواسیر، ناباروری، زود انزالی، تپش قلب، کبد چرب، هپاتیت و… را فراهم میکند.