فلج اطفال بازگشته است؟

کشف ردپایی از ویروس فلج اطفال در طول آزمایش معمول فاضلاب در کارخانه تصفیه فاضلاب شمال لندن، به راه‌اندازی تحقیقات «فوری» منجر شد.

این رویداد خاطره ناخوشایند این بیماری منحوس را که بسیاری ممکن است آن را ریشه‌کن‌شده فرض کنند، دوباره زنده کرد.

به گزارش ایندیپندنت، هنوز هیچ موردی از فلج اطفال در بریتانیا گزارش یا تایید نشده است. اما اگر قرار باشد که گزارش یا تایید شود، در ۴۰ سال گذشته اولین مورد تشخیص‌داده‌شده در بریتانیا خواهد بود.

مراکز پیشگیری و کنترل بیماری در ایالات متحده «سی‌دی‌سی» (CDC)، فلج اطفال یا پولیومیلیت (poliomyelitis) را به عنوان «بیماری ناتوان‌کننده و خطرناک ناشی از ویروس فلج اطفال (poliovirus) می‌دانند که از شخصی به شخص دیگر انتقال می‌یابد و ممکن است نخاع فرد را عفونی و در نتیجه او را فلج کند».

این ویروس در اصل کودکان زیر پنج سال را بیمار می‌کند اما حدود ۷۲ درصد بیماران هیچ گونه نشانه بیرونی ندارند.

با این حال، آن‌هایی که نشانه دارند به عوارضی مانند آنفلوانزا دچار می‌شوند که خود را با گلودرد، تب، خستگی مفرط، حالت تهوع، سردرد و شکم درد نشان می‌دهد. این علائم ممکن است از دو تا ۱۰ روز طول بکشد.

در موارد نادرتر، مثلا در یک درصد از موارد، بیماران عوارض شدیدتری دارند که در اثر حمله ویروس به اعصاب در ستون مهره‌ها و ریشه مغز اتفاق می‌افتد که ممکن است به مننژیت یا فلج منجر شود و به ناتوانی دائمی بینجامد.

موارد بسیار نادر، فلج اطفال ممکن است ماهیچه‌های دور ریه را درگیر و با جلوگیری از تنفس منجر به مرگ شود.

فلج اطفال بسیار واگیردار است

سی‌دی‌سی هشدار می‌دهد که فلج اطفال «بسیار واگیردار» است و در گلو و روده شخص بیمار زندگی می‌کند و به سرایت بیماری از طریق تماس با مدفوع یا قطرات پخش‌شده از عطسه و سرفه منجر می‌شود و بیمار تا دو هفته پس از بیماری هنوز ناقل است.

برای مبارزه با این ویروس دو نوع واکسن وجود دارد؛ واکسن فلج اطفال غیرفعال‌شده که رایج‌ترین است و به صورت تزریقی تجویز می‌شود. همچنین واکسن خوراکی فلج اطفال یا همان «اوپی‌وی» (OPV) که به صورت قرص داده می‌شود.

نوع اول از سال ۲۰۰۰ در ایالات متحده و از سال ۲۰۰۴ در بریتانیا به کودکان تزریق می‌شد. اما واکسن اوپی‌وی (خوراکی) هنوز هم در دیگر جاهای دنیا استفاده می‌شود.

آنچه باعث شد اداره امنیت سلامت بریتانیا به دلیل نمونه‌های کشف‌شده بیماری از کارخانه تصفیه فاضلاب بکن (Beckon) لندن هشدار دهد این است که آن‌ها عنوان می‌کنند «احتمال» دارد فلج اطفال نوع ۲ مشتق از واکسن «وی‌دی‌پی‌وی۲» (VDPV2) بین افراد نزدیک در همسایگی این منطقه شیوع پیدا کند.

وی‌دی‌پی‌وی۲ شکل نادر و جهش‌یافته این ویروس مشتق از واکسن خوراکی است که گسترش آن تلاش‌های بین‌المللی برای ریشه‌کن کردن فلج اطفال آن هم یک بار برای همیشه را متوقف می‌کند.

این گونه جهش‌یافته عموما در کشورهای دارای مصونیت پایین با فقر بهداشتی دیده می‌شود.

واکسن خوراکی در بریتانیا به مدت ۱۸ سال ارائه نشده است.

ردپاها در کارخانه اشاره‌شده به تاریخ بین فوریه و مه ۲۰۲۲ برمی‌گردند که با توجه به اینکه این تسهیلات به چهار میلیون نفر از ساکنان لندن خدمات می‌دهد، نگران‌کننده است و با اینکه این نمونه‌ها سالانه پیدا می‌شوند، این نمونه‌های خاص به یکدیگر مربوطند و جهش‌های مشترکی دارند که نشان می‌دهد این ویروس در حال تکامل است.

کرونا و فلج اطفال

آغاز همه‌گیری ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ مدیریت واکسن‌های فلج اطفال برای کودکان را هم مختل کرد و باعث شد تزریق آن کاهش یابد. به این معنی که کودکان زیر پنج سال ممکن است آسیب‌پذیرتر از مواقع دیگر باشند.

مجمع جهانی بهداشت در سال ۱۹۸۸ قطعنامه‌ای برای ریشه‌کن کردن کامل فلج اطفال تصویب کرد. به دنبال آن تعداد موارد «شدید» ۹۹ درصد کاهش یافت و به ۱۷۵ مورد در زمان قبل از کووید ۲۰۱۹ رسید.

واکسن‌ها برای از بین‌بردن خطر ابتلا به این بیماری در دنیا بسیار موثر بوده‌اند و این نمایانگر این است که ۱۸ میلیون فرد بیشتر، امروز می‌توانند راه بروند؛ در حالی که در غیر این صورت ممکن بود به کمک احتیاج داشته باشند.

تخمین زده می‌شود که جان ۱.۵ میلیون نفر در نتیجه همین ابتکار نجات یافته است.

در زمان تصویب این قطعنامه، فلج اطفال به‌عنوان بیماری بومی در ۱۲۵ کشور طبقه‌بندی شده بود. اما در سال ۲۰۲۲، این بیماری فقط در دو کشور وجود دارد: افغانستان و پاکستان.