نقش محوري دندان در زيبايي چهره
دکتر ياشيل احد‌ی‌مقدم - جراح و دندانپزشک
مثبت زندگی: روابطی ميان اجزای صورت و اندازه‌های هر عنصر و رنگ و شكل آنها در تركيب با يكديگر وجود دارد كه رعايت تناسب اين روابط، چهره را خواستني و زيبا می‌كند. در اين نوشته به اندازه‌ها، شكل و روابط قرارگيري دندان‌ها، لب‌ها و بخش نمايان دندان‌ها در حالت عادی و هنگام لبخند مي‌پردازم و عوامل رنگ و… را در مقاله‌‌ای ديگر تشریح می‌کنم.
بخش‌های نمايان دندان
منظور از دندان‌های سانترال، دو دندان مياني جلویی هر فک است كه دندان‌های شماره يک ناميده می‌شوند. منظور از خط وسط (ميدلاين)، خط بين اين دو دندان است. اصولا شماره‌گذاری دندان‌ها به ترتيب، شماره دندان‌ها از هر طرف نسبت به اين خط است. به طور مثال، دندان شماره يك بالا سمت چپ، دندان شماره يك بالا سمت راست و…
منظور از دندان‌های قدامي، دندان‌هاي جلو نيش تا نيش (شماره سه از هر طرف) است. در هنگام لبخند، معمولا پنج دندان از هر طرف فك بالا نمايان است. در بسياری موارد دندان شماره شش نيز هنگام خنديدن ديده مي‌شود.
البته دندان‌های نمايان به اندازه دهان، عرض لبخند، طول دندان‌ها، اندازه لب‌ها و تنگي آن و بينش بيمار نسبت به خودش بستگي دارد كه در افراد مختلف با هم متفاوت است.
بخش نمايان طول دندان‌ها نيز در سنين مختلف با هم متفاوت است. در جوان‌ترها، تقريبا همه طول دندان‌هاي قدامی هنگام خنديدن نمايان است. وقتي كه لب‌ها در حالت عادی (استراحت) هستند، بخشي از دندان‌های سانترال فك بالا ديده می‌شود. معمولا در اين حالت، در زنان بخش بيشتري از دندان نسبت به مردان نمايان است.
دندان‌های سانترال فك پايين، در مردهای جوان مقدار كمي (حدود يك ميلی‌متر) نمايان است و مقدار نمايان بودن اين دندان‌ها در زنان جوان كمتر است. به طور كلی، با افزايش سن، اندام ميل به پايين‌آمدن دارند. با افزايش سن، طول قابل رويت دندان‌های سانترال بالا كمتر و طول قابل رويت دندان‌های سانترال پايين بيشتر می‌شود.
اندازه‌ها
طول سانترال‌های بالا را نمی‌توان به تنهایی از طريق زيبايي برقرار كرد. دندان‌هاي قدامي بالا در حالت طبيعي به اندازه حدود يك ميلي‌متر جلوتر و پايين‌تر از دندان‌های قدامي فك پايين قرار دارند و روی آن را اندكي مي‌پوشانند.
دو دندان سانترال بالا نقش مهمي در هدايت اين نحوه قرارگيري ايفا مي‌كنند و تغيير آن به تنهایی باعث اختلال در اين وضعيت خواهد شد. همچنين اين دندان‌ها نقش زيادی در نحوه تلفظ حروف هم دارند.
در حالت عادی و اگر طول اين دندان‌ها صحيح باشد، اگر شخص حرف (ف) را تلفظ كند، لبه‌های نوک دندان‌هاي بالا در مقابل لبه داخلی خط بين قسمت تر و خشك لب پايين قرار می‌گيرد.
خط وسط لبخند
ميدلاين در مركز صورت واقع است و عمود بر خط بين دو مردمک چشم است. اين خط، كانون لبخند است. البته تقارن كامل به اين شكل به ندرت اتفاق مي‌افتد و مي‌توانيم خط وسط لبخند را با ستون بيني يا شيار عمودي قسمت مياني لب بالا مطابقت دهيم.
البته دندان‌ها در هر سمت ميدلاين بايد بالانس باشند، اما بايد توجه داشت كه تقارن كامل افقي (يعني وقتي كه همه دندان‌هاي قدامي يك شكل و شبيه دندان‌های سانترال باشند) مصنوعي به نظر خواهد رسيد.
خط وسط دو دندان سانترال بالا و پايين بر هم منطبق و مطابق با خط وسط صورت است. اما در دندان‌هاي كناري سانترال‌ها، محور طولي تاج در قسمت نوك دندان‌ها بيشتر از قسمتي كه به لثه مي‌رسد تحدب و تمايل به خط وسط دارد.
به عبارت بهتر، دندان‌ها خط و مرز‌هاي قائم هندسي ندارند. دندان‌هاي نيش، دندان‌هاي آسياب كوچك و نيز دندان آسياب اول، به طور ظريفي متمايل به داخل هستند. براي همين، دندانپزشك زيبايي ترجيح مي‌دهد كه از نوعي تقارن شعاعي به جاي اين تقارن افقي استفاده كند.
در حقيقت ما بي‌نظمي‌هاي بيشتر را ترجيح مي‌دهيم و سعي مي‌كنيم تا دندان‌هاي سانترال بالا را بلند‌تر بسازيم.
وجود تنوع در نظم و شكل دندان‌ها، ظاهري طبيعي‌تر و زيباتر ايجاد مي‌كند. اما باور اين نكته لازم است كه ممكن است بيمار آماده پذيرش چنين نظامي در دندان‌هاي خود نباشد و تصورش از دندان‌هاي زيبا، دندان‌هاي راست، يك شكل و سفيد و يك دست باشد.
بهتر است دندانپزشك پيش از اجرا، اين ديدگاه‌ها را به بيمار منتقل كند. در اصل انگيزه من از نگارش اين نوشته نيز همين ترقي‌دادن بينش زيبايي‌شناسي مراجعه‌كننده‌هاست.
نسبت طلایی
از نمای روبه‌رو، اندازه دندان‌ها بايد از خط مياني به طرفين كوچك‌تر شود. اگر با نسبت طلایی يا مستطيل طلایی (حاصل تقسيم دو عدد متوالي سري اعداد فيبوناچي) آشنا باشيد، مي‌دانيد كه اين نسبت (618/0) در مباحث زيبايي‌شناسي بسيار مورد استفاده است و در دندانپزشكي زيبايي نيز نسبت كاهش اندازه دندان‌هاي سانترال به طرفين، همين عدد است.
زيبايي در فرهنگ‌ها، نسل‌ها و جنسيت‌ها متفاوت است و اين دانش علوم انساني و هنر دندانپزشك است كه تلفيقي از اصول زيبايي‌شناسي و سليقه با نظر و احساس رضايت مراجعه‌كننده ايجاد مي‌كند.
