معضلی به نام بچههای لوس
مثبت زندگی: یکی از مواردی که این روزها باعث نگرانی بسیاری از والدین شده، لوس شدن کودک است. روانشناسان از لوس بودن به عنوان یک اختلال رفتاری نام میبرند که متاسفانه در جامعه ما در حال رشد و فراگیر شدن است.
یکی از مدلهای اشتباه رفتار در کودکان ناتوانی در برقراری ارتباط سالم با دیگران است یعنی کودکانی وجود دارند که راههای ارتباطی سالم را نمیدانند.
این گروه از کودکان بعضا تحت عنوان «کودکان لوس» نامگذاری شدهاند. آنچه در این گفت و گو مورد بحث قرار میگیرد عوامل موثر در لوس شدن کودک و نحوه درمان است.
به چه کودکانی لوس میگویند؟
معمولا به بچههایی که نق نق میکنند، خواستههای زیادی دارند، معنای صبر و تحمل را نمیدانند، عجولند و اگر خواستههایشان برآورده نشود بدخلقی میکنند و قشقرق به راه میاندازند «لوس» گفته میشود.
لوس بودن کودک به معنای ناتوانی او در ایجاد و برقراری رابطه سالم با همسالان، پدر، مادر و سایر اطرافیان است که در این حالت کودک نمیتواند از طریق رفتارهای صحیح با دیگران تعامل داشته باشد.
عوامل اصلی در لوس شدن کودک
دلیل اصلی لوس شدن کودک «نقض قوانین» در محیط خانواده است. هر خانهای با توجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و اقتصادی خود، قوانین و مقررات خاصی دارد. زمانی که فرزند میبیند با اصرار و تکرار درخواست خود یا گریه سر دادن یا هر رفتار نادرست میتواند قوانین را به دلخواه خود تغییر دهد، یاد میگیرد تا همه جا از این ترفندها استفاده کند.
اکثر کودکان لوس، والدین تسلیمشونده دارند که در مقابل خواستههای کودکشان فورا تسلیم میشوند و آنچه را که کودک میخواهد برایش فراهم میکنند که متاسفانه اسم این رفتار خود را به اشتباه محبت میگذارند، در حالیکه تسلیم شدن والدین یکی از عوامل اصلی در لوس شدن کودک است.
از دیگر علل لوس شدن کودک میتوان به تناقض والدین در رفتارهایشان اشاره کرد. هر بار که کودک در زمان انجام یک رفتار با عکسالعمل متفاوتی از پدر و مادرش روبهرو شود، دچار دوگانگی خواهد شد. اگر زمانی بتواند با گریه و زاری والدین را راضی میکند تا اسباب بازی دلخواهش را تهیه کند، دفعه بعد اگر با این روش نتواند والدین را راضی کند از راهکارهای متفاوتی چون فریاد، خرابکاری، بددهنی و… برای رسیدن به اهدافش استفاده میکند.
یکی دیگر از علل لوس شدن کودک این است که اطرافیان و نزدیکان کودک مانند پدربزرگ، مادربزرگ، خاله، عمو و… برای برآورده کردن خواستههای کودک هر آنچه او بخواهد در دسترسش میگذارند.
حد و مرز محبت برای جلوگیری از لوس شدن کودک
محبت بجا و به اندازه نه تنها منجر به لوس شدن کودک نمیشود بلکه باعث میشود فرزند به این آگاهی برسد که والدین خود حقیقیشان را بیقید و شرط دوست دارند که این باعث احساس خوددوستی و امنیت برای فرزند میشود که در آینده منجر به اعتمادبهنفس خواهد شد. والدین باید بدانند که محبت بجا به معنای برآورده کردن تمامی خواستههای کودک نیست.
راههای جلوگیری از لوس شدن کودک
منشاء مشکل را تشخیص دهید
هر چند که اقرار به لوس کردن فرزندان سخت است، اما باید بدانیم که ما گاه به بهانه جبران چیزهایی که در کودکی از آن محروم بودیم برای جلب نظر کودکان یا جبران احساس گناه، همه امکانات را برای آنها فراهم می کنیم. در واقع باید علت لوس شدن کودک خود را در خودمان جست و جو کنیم.
مقررات و عواقب آن را تعیین کنید
عبارت «اگر با ادب باشی به تو جایزه میدهم» را به عبارت «بیا این جایزه را بگیر و با ادب باش» تبدیل کنید. برای اثربخشی این نوع برنامه «تقاضا و جایزه»، باید مقررات جدیدی را اعمال کرد. برای مدتی کودک خود را تحت نظر بگیرید تا بفهمید در چه مواردی پرتوقع است و حاضر به همکاری نیست. آیا در خصوص ساعت خواب، درخواست خرید اسباب بازی جدید یا هله هوله است. به عنوان مثال، دختر شما تا وقتی که دسر موردنظرش را نخورد حاضر به نشستن سر میز شام نیست. اینجا وقت آن است که مقررات و عواقب آن را تعیین کنید. به عنوان مثال و برحسب سن فرزند، او را از بازی با رایانه محروم کنید.
از همکاری همسرتان در این خصوص نیز مطمئن شوید زیرا که در این گونه مواقع بچهها از عاطفه پدر و مادر به نفع خود استفاده میکنند. مقررات را برای او تشریح کنید مثلا هر کسی که سر میز شام با ادب باشد، در آخر هفته حق خوردن بستنی را دارد از او بخواهید که این جمله را تکرار کند تا مطمئن شوید که حرف شما را کاملا فهمیده است.
لازم نیست تصمیم خود را توجیه کنید
والدین تصور میکنند که اگر به فرزندشان علت برخی از کارها و تصمیماتشان را توضیح دهند، کودک از خواسته خود دست برمیدارد اما چنین امری اتفاق نمیافتد. پس به جای توضیح دادن، قاطعانه بگویید «نه» و به او اجازه ندهید که سوال «چرا؟» را مطرح کند.
آماده نافرمانی او باشید
چند بار اول که به خواستههایشان جواب رد دهید، برای خود کودک و اطرافیان دردناک خواهد بود. از آنجا که ممکن است کودک نافرمانی کند خود را برای یک واکنش ملایم و بی تفاوت آماده کنید. این راه را ادامه دهید تا کودک متوجه شود که روش او عملی نیست.
در لذت انتظار با آنها سهیم باشید
در زمان قدیم، برای دیدن فیلم و یا سریالی کودکان باید یک هفته و یا بیشتر انتظار میکشیدند اما با وجود فناوری امروزه انتظار تماشای برنامه و یا فیلم دلخواه معنی ندارد. در واقع این امر باعث شده است آن هیجان انتظار دیگر وجود نداشته باشد. کارشناسان معتقدند که انتظار کشیدن فرزندان برای برنامههای شادی بخش باعث میشود تحمل آنها بیشتر شود و تمرکز پیدا کنند. این ۲ مهارت اساسی برای موفقیت در تحصیل ضروری است.
به شادیهای غیرمادی رو آورید
شما میتوانید کودکانتان را با روشهای مختلفی مانند کتاب خواندن، تماشای برنامه تلویزیونی و گوش دادن به حرفهای او تشویق و همراهی کنید.
شما اسباب بازی تمام وقت کودک نیستید. باید بیاموزد خود را سرگرم کند و ساعاتی را در خلوت خود بگذراند و شما و کارهایتان را رها کند. او باید صبرکردن و انتظار و زحمت کشیدن برای حصول نتیجه را بیاموزد.
فرزند شما به شما علاقه دارد، حتی اگر گاهی به او تحکم کنید نگران نباشید که قاطعیت، شما را در نظر او نفرت انگیز جلوه میدهد. یک روز کودک بزرگ میشود و از شما به خاطر تربیت صحیحتان تشکر میکند و شما را علت همه موفقیتهایش میداند.
همان طور که اگر کودکی لوس و ضعیف تربیت کنید، همیشه باید از او حمایت کنید و تا وقتی که زنده هستید او کودک لوس شماست و شما را برای این مشکل مقصر میداند.