مثبت زندگی: بسیاری از افرادی که به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند، با استراحت کافی در خانه، هیدراته نگه‌داشتن بدن و مصرف تب‌بر و مسکن بهبود می‌یابند. منتها برخی از مبتلایان کارشان به بیمارستان می‌کشد و باید تحت‌نظر پزشک و استفاده از داروهای کرونا باشند تا از بیماری جان سالم به در ببرند. برای بیماران مبتلا به کرونا چه داروهایی تجویز می‌شود؟ در این بخش، درباره برخی از مهم‌ترین داروهای مصرفی دوران کرونا که پزشکان برای افراد مبتلا به کووید ۱۹ تجویز می‌کنند صحبت می‌کنیم:
۱. دگزامتازون (Dexamethasone)
از زمان شروع همه‌گیری کووید ۱۹، پزشکان افرادی را که به نوع شدید این بیماری مبتلا شده‌اند با داروهای کورتیکواستروئید (استروئیدی) درمان کرده‌اند. گاهی سیستم ایمنی بدن بیماران در برابر عفونت ویروسی واکنش بیش‌ازحد نشان می‌دهد و به ریه‌ها و اندام‌های دیگر او صدمه می‌زند که گاه به مرگ بیمار منجر می‌شود. دگزامتازون و داروهای کورتیکواستروئید دیگر (مثل پردنیزون، متیل‌پردنیزون) از جمله داروهای ضدالتهاب‌اند و بیماری‌های خودایمنی و واکنش‌های حساسیتی را درمان می‌کنند.
هنگام درمان کووید ۱۹، برای درمان برخی از بیماران که نیازمند درمان‌های مکمل مانند اکسیژن یا ونتیلاتور هستند، از دگزامتازون استفاده می‌شود. این دارو از احتمال مرگ آنها تا حدی می‌کاهد. البته گاهی به این بیماران همراه با دگزامتازون، داروی توسیلیزوماب هم داده می‌شود.دگزامتازون به‌صورت خوراکی یا تزریق وریدی به بیماران داده می‌شود.البته این دارو برای افرادی که بیماری کرونای آنها خفیف است مناسب نیست.
۲. رمدسیویر (Remdesivir) با نام تجاری وکلوری (Veklury)
این داروی ضدویروس، که برای درمان بیماری کووید ۱۹ استفاده می‌شود، مناسب درمان بزرگ‌سالان و کودکان ۱۲ سال به بالا و با وزن بیش از ۴۰ کیلوگرم است. این دارو تا حدی سرعت درمان را بهبود می‌بخشد. رمدسیویر همراه با داروی باریسیتینیب (baricitinib) با نام تجاری Olumiant به بزرگ‌سالان و کودکان ۱۲ سال به بالایی که در بیمارستان بستری‌اند و مشکل تنفسی دارند داده می‌شود.رمدسیویر به‌صورت وریدی به افراد تزریق می‌شود.البته هنوز استفاده از داروی باریسیتینیب به‌همراه رمدسیویر به‌جای دگزامتازون همراه یا بدون رمدسیویر کاملا تأیید نشده است.
۳. داروهای ضد انعقاد خون (رقیق‌کننده‌های خون)
در حال حاضر، تقریبا به تمام بیماران مبتلا به کووید ۱۹ که در بیمارستان‌اند داروهای ضد انعقاد خون داده می‌شود تا از ایجاد لخته خون پیشگیری شود. پزشکان معمولا از این داروها مانند هپارین یا انوکساپارین با دوز پایین تجویز می‌کنند. منتها اگر در بدن فردی لخته خون تشکیل شده باشد یا در خطر بالای لخته خون باشد، دوز کامل این دارو تجویز می‌شود.البته پزشک باید استفاده از این داروها را در حد متعادل حفظ کند تا خطر خون‌ریزی‌های خطرناک از بیمار دور بماند.
۴. داروهای کرونا: ایبوپروفن (Ibuprofen)
برخی از پزشکان فرانسوی با استفاده از ایبوپروفن (با نام‌های تجاری موترین، ادویل) برای درمان کووید ۱۹ مخالف‌اند. برخی شواهد (که البته بر اساس پژوهش‌های علمی نیستند) نشان می‌دهد بیماری مبتلایان به کووید ۱۹ که از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی استفاده کرده بودند شدت گرفت و آنها دچار ذات‌الریه شدید شدند. سازمان جهانی بهداشت توصیه کرده بود برای کاهش تب و درد، به‌جای ایبوپروفن، از استامینوفن استفاده شود. البته این توصیه اکنون تغییر کرده و گفته می‌شود استفاده از ایبوپروفن نیز اشکالی ندارد.استفاده از استامینوفن در روز نباید بیش از ۳۰۰۰ میلی‌گرم باشد.
۵. بام‌لانیویماب (Bamlanivimab) و اتسهویماب (Etesevimab)
این دارو برای مسدودکردن ویروس SARS-CoV-2 طراحی شده است. این دارو جلوی ورود ویروس کووید ۱۹ را به بدن می‌گیرد. به‌علاوه، اجازه عفونی‌کردن سلول‌های بدن انسان را نیز نمی‌دهد. بررسی‌ها روی اثربخشی داروی بام‌لانیویماب هنوز در جریان است و از این دارو در ترکیبی از داروهای دیگر مانند اتسهویماب استفاده می‌شود. ترکیب این دو دارو نشان داده افرادی که از این ترکیب دارویی استفاده می‌کنند، در مقایسه با مصرف تنهای بام‌لانیویماب، کمتر احتمال بستری‌شدن و مرگ دارند.
۶. کاسیریویماب (Casirivimab) و ایمدویماب (Imdevimab) (REGN-COV2)
این داروی کرونا نوعی پادتن است که از ترکیب دو نوع پادتن مونوکلونال (تک‌گونه) کاسیریویماب و ایمدویماب تشکیل شده است. این دارو یکی از داروهای مؤثر در دوران کروناست و از بار ویروسی و علائم بیماری کرونا در بیماران مبتلا به کووید ۱۹ که بستری نشده‌اند می‌کاهد.
این دارو هنوز در مراحل بررسی قرار دارد و هنوز نتایج کامل آن در دسترس نیست. با این حال، برای بیماران ۱۲ سال به بالایی که به کووید ۱۹ خفیف تا ملایم مبتلا و در خطر بستری شدن قرار دارند استفاده شده است. البته این پادتن در بیمارانی که بستری شده‌اند نیز مورد بررسی قرار گرفته است؛ اما هنوز اطلاعات حاصل از این بررسی آن‌قدر کافی نیست که بتوان آن را برای بیماران بستری هم تجویز کرد.این دارو به‌صورت تزریق وریدی به بیمار داده می‌شود.
۷. هیدروکسی کلروکین (Hydroxychloroquine) و کلروکین (Chloroquine)
از داروهای هیدروکسی کلروکین و کلروکین در اصل برای درمان مالاریا و چند بیماری ضدالتهاب مانند لوپوس و روماتیسم مفصلی استفاده می‌شود. در چین و فرانسه، در بررسی بیماران مشخص شد که استفاده از این دارو روند بهبود آنها را سرعت بخشید. منتها محققان در تحقیقی دیگر دریافتند هیدروکسی کلروکین فایده‌ای برای درمان بیماران تنفسی کووید ۱۹ ندارد.سازمان جهانی بهداشت نیز استفاده از این داروها در بیماران بستری و غیربستری را منع کرده است. بنا به گفته این سازمان، این داروها موجب بیماری‌های شدید قلبی می‌شوند.
۸. آزیترومایسین (Azithromycin)
آزیترومایسین، که به‌طور غیررسمی زد-پک (Z-pak) هم نامیده می‌شود، نوعی آنتی‌بیوتیک است که معمولا برای درمان عفونت‌های باکتریایی مانند برونشیت یا ذات‌الریه استفاده می‌شود. این دارو در محیط کشت آزمایشگاهی نشان داده است که می‌تواند به مبارزه با ویروس‌هایی مانند آنفولانزا از نوع A و زیکا برود. منتها در برابر ویروس کرونایی که موجب بیماری مرس (MERS) می‌شود قدرتی ندارد.البته در برخی از بررسی‌ها، که از نظر علمی چندان محکم نیستند، محققان معتقدند آزیترومایسین به‌همراه هیدروکسی کلروکین ویروس کرونا را بعد از ۸ روز مصرف از بدن بیمار کاملا پاک می‌کند.
۹. داروهای کرونا: توسیلیزوماب (Tocilizumab)
توسیلیزوماب نوعی بازدارنده اینترلوکین ۶ است و برای درمان بیماری‌های التهابی روماتیسم مفصلی و آرتریت ایدیوپاتیک جوانان (شایع‌ترین شکل ورم مفصلی پایدار در کودکان) استفاده می‌شود. اینترلوکین ۶ نوعی پروتئین است که موجب واکنش طبیعی سیستم ایمنی بدنمان می‌شود و توسیلیزوماب جلوی فعالیت این پروتئین را می‌گیرد.
اینترلوکین ۶، که نوعی پروتئین سیتوکین (پروتئین علامت‌دهی) است، با هشیارکردن سلول‌های دیگر در برابر مهاجمان، سیستم ایمنی بدن را فعال می‌کند؛ منتها فعالیت بیش‌ازحد این پروتئین سیتوکین موجب از کنترل خارج شدن سیستم ایمنی و همچنین التهابات بدن می‌شود و مرگ فرد را رقم می‌زند.
با مصرف داروی توسیلیزوماب، سیستم ایمنی بدن کمی آرام شده و جلوی عواقب فعالیت بیش‌ازحد آن گرفته می‌شود. محققان فرانسوی در بررسی‌های خود به این نتیجه رسیدند که آن دسته از بیماران مبتلا به کووید ۱۹ با مصرف این دارو، کمتر از بیماران دیگر به ونتیلاتور نیاز پیدا کردند؛ اما این دارو نمی‌تواند به بیمارانی که در مرحله اولیه و همچنین شدید ذات‌الریه قرار دارند کمک کند.
۱۰. ساریلوماب (Sarilumab) با نام تجاری کوزارا (Kevzara)
محققان این دارو را که شبیه داروی توسیلیزوماب است نیز بررسی کرده‌اند. بررسی‌های نهایی برخی از تحقیقات نشان داده است این دارو احتمال مرگ بیمارانی را که ۲۴ ساعت در آی. سی. یو (ICU) بیمارستان بستری بوده‌اند تا ۲۴ درصد کاهش می‌دهد و مدت‌زمان بستری را به حداکثر ۱۰ روز می‌رساند.البته به‌دلیل اینکه اطلاعات به‌دست‌آمده کافی نیستند، محققان توصیه می‌کنند از این دارو برای افرادی که در آی. سی. یو هستند استفاده نشود.
۱۱. داروهای کرونا: داروهای مهارکننده پروتئین کیناز (Kinase)
این مهارکننده‌ها مانند بازدارنده‌های اینترلوکین ۶ هستند و روی واکنش سیستم ایمنی بدن اثر می‌گذارند. این داروها مسیرهای علامت‌دهی سیتوکین را مسدود می‌کنند و جلوی فعالیت بیش‌ازحد سیستم ایمنی بدن را نیز می‌گیرند. از این داروها برای درمان انواع سرطان‌ها استفاده می‌شود. البته برخی محققان معتقدند آنها می‌توانند بیماری‌های التهابی مانند روماتیسم مفصلی را هم درمان کنند.
از داروهای مهارکننده کیناز که برای درمان بیماری کووید ۱۹ آزمایش شده‌اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توفاسیتینیب (Tofacitinib)، با نام تجاری Xeljanz؛
- روکسولیتینیب (Ruxolitinib)، با نام تجاری Jakafi؛
- باریسیتینیب (Baricitinib)، با نام تجاری Olumiant؛
- آکالابروتینیب (Acalabrutinib)، با نام تجاری کالکوئنس (Calquence).
البته مؤسسه ملی سلامت آمریکا مخالف مصرف این مهارکننده‌هاست؛ زیرا این داروها سیستم ایمنی بدن را به‌شدت سرکوب می‌کنند، که در این حالت مبارزه بدن با عفونت مشکل‌تر می‌شود.
۱۲. اینترفرون‌ها (Interferons)
اینترفرون‌ها هم نوعی پروتئین علامت‌دهی (سیتوکین) هستند و به بدن هشدار می‌دهند که ویروس وارد آن شده و باید سیستم دفاعی خود را راه بیندازد. در بررسی‌ها مشخص شده که اینترفرون‌های آلفا و بتا در برابر ویروس SAR-CoV-2 مؤثرند. البته اطلاعات درباره این داروها آن‌قدر کافی نیست که بتوان با قاطعیت گفت این داروها مناسب درمان کووید ۱۹ هستند و مؤسسه ملی سلامت آمریکا استفاده از آنها را توصیه نمی‌کند.
۱۳.داروهای کرونا: کالترا (Kaletra) (لوپیناویر + ریتوناویر)
کالترا نوعی داروی ترکیبی از داروهای ضدویروس لوپیناویر (Lopinavir) و ریتوناویر (Ritonavir) است. این دارو در محیط کشت آزمایشگاهی و در بررسی بیماران نشان داده است که می‌تواند علیه بیماری‌های سارس و مرس ناشی از انواع دیگر ویروس‌های کرونا فعالیت کند.البته هنوز اطلاعات آن‌قدر کافی نیست که بتوان از این دارو برای مبتلایان به کووید ۱۹ با خیال راحت استفاده کرد.
۱۴. آیورمکتین (Ivermectin)
این دارو برای درمان عفونت‌های ناشی از انگل‌ها استفاده می‌شود. در بررسی‌های آزمایشگاهی، مشخص شد این دارو جلوی تکثیر ویروس کرونا SARS-CoV-2 را می‌گیرد. همچنین در بررسی‌های بیماران نیز که البته خیلی دقیق نبودند مشخص شد میزان مرگ‌ومیر مبتلایان به کووید ۱۹ پس از مصرف این دارو حدود ۱۳ درصد کاهش داشته است. این دارو به‌شکل خوراکی، لوسیون یا کرم تولید می‌شود و شپش و آکنه روزاسه را از بین می‌برد.البته سازمان غذا و داروی آمریکا هشدار داد این دارو ممکن است با داروهای دیگر مانند رقیق‌کننده‌های خون تداخل ایجاد کند و احتمال خون‌ریزی را نیز افزایش دهد.
۱۵. اسلتامیویر (Oseltamivir) با نام تجاری تامی‌فلو (Tamiflu)
نوعی داروی آنتی‌ویروس است که فعالیت ویروس آنفولانزا را در بدن مسدود می‌کند. اگرچه از این دارو همراه با داروهای دیگر ویروس کرونا استفاده شده است، شواهد نشان می‌دهد برای درمان بیماران مبتلا به کووید ۱۹ اثربخش نیست.
۱۶.داروهای کرونا: فاویپیراویر(Favipiravir) با نام تجاری آویگان (Avigan) و داروهای ضدویروس دیگر
فاویپیراویر نوعی داروی ضدویروس است که در ژاپن و چین برای درمان آنفولانزا استفاده می‌شود. در بررسی‌های آزمایشگاهی، مشخص شده این دارو جلوی آلوده‌شدن سلول‌های انسان به ویروس کرونا SARS-CoV-2 را می‌گیرد.
از داروهای ضدویروس دیگر که برای درمان آنفولانزا استفاده می‌شوند می‌توان به اومیفنوویر (Umifenovir) ــ با نام تجاری آربیدول (Arbidol) ــ و گالیدسیویر (Galidesivir) اشاره کرد. محققان اکنون این داروها را برای درمان کووید ۱۹ آزمایش کرده‌اند. در آزمایشی، داروی اومیفنوویر توانست ویروس را در بدن بیماران از بین ببرد؛ اما هنوز کارایی این دارو برای کووید ۱۹ کاملا اثبات‌شده نیست.گالیدسیویر نیز برای درمان انواع بیماری‌های عفونی تولید می‌شود؛ اما هنوز نتوانسته برای استفاده در انسان تأییدیه بگیرد. آزمایش‌های بالینی آن در برزیل هنوز ادامه دارد.
۱۷. کلشی‌سین (Colchicine) با نام تجاری کلکریس (Colcrys)
از این دارو برای درمان نقرس استفاده می‌شود. این دارو به روش‌های مختلف کار می‌کند که از جمله آنها می‌توان به فرایندهای ضدالتهابی آن اشاره کرد. در بررسی‌ها مشخص شده که اگر از این دارو به‌شرط تشخیص زودهنگام بیماری استفاده شود، از احتمال بستری‌شدن یا مرگ بیمار کاسته می‌شود. همچنین افرادی که در بیمارستان بستری شده بودند با مصرف این دارو در مسیر بهبودی قرار گرفتند. با این حال، بررسی‌های بیشتری برای تأیید اثربخشی این دارو برای مبتلایان کووید ۱۹ لازم است.
پلاسمای افراد بهبودیافته از کووید ۱۹
خون افرادی که از کووید ۱۹ جان سالم به در می‌برند حاوی پادتن‌هایی است که هنگام مبارزه با ویروس کرونا تولید شده‌اند. این پادتن‌ها در بخشی از خون به‌نام پلاسما یافت می‌شوند. بیش از ۱۰۰ سال است که استفاده از پلاسمای افراد بهبودیافته از بیماری‌های مختلف مانند سرخک، فلج اطفال، آبله‌مرغان و سارس برای درمان افراد مبتلا به این بیماری‌ها رایج بوده است و محققان معتقدند این روش درمانی کاملا ایمن است.البته بررسی‌های مختلفی در این زمینه انجام شده است که در برخی از آنها استفاده از این پلاسما مفید بوده و در برخی موارد نتیجه چشمگیری نداشته است. هنوز بررسی‌های بیشتری لازم است.
داروهای تقویتی دوران کرونا
۱. ویتامین دی (D)
در برخی از بررسی‌ها شواهد نشان داده است که ویتامین دی جلوی ابتلا به کووید ۱۹ یا جدی‌شدن علائم آن را می‌گیرد. در واقع، افرادی که ویتامین دی بدنشان بسیار کم است بیشتر در خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی هستند. ویتامین دی قدرت دفاعی طبیعی بدن را در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها افزایش می‌دهد و در عین حال، جلوی واکنش‌های افراطی التهابی سیستم ایمنی بدن را نیز که در مبتلایان به کووید ۱۹ مشاهده شده است می‌گیرد.بزرگ‌سالان ۷۰ سال به بالا باید روزانه ۸۰۰ واحد ویتامین دی مصرف کنند. همچنین بزرگ‌سالان کمتر از ۷۰ سال و همچنین جوان‌ترها به ۶۰۰ واحد ویتامین دی در روز نیاز دارند.
۲. ویتامین سی (C)
برخی بیماران مبتلا به نوع شدید کووید ۱۹ با مصرف مقدار بالای ویتامین سی به‌صورت تزریق وریدی درمان شدند. البته هنوز شواهد قانع‌کننده علمی برای این موضوع پیدا نشده است و در حال حاضر، تجویز ویتامین C بخشی از فرایند درمان کرونا نیست. با این حال، ویتامین سی در پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا مؤثر است.نکته خیلی مهم:
تمام داروهای کرونا که در درمان بیماران مبتلا به کرونا به کار می‌روند هنوز در دست بررسی‌اند. برای اینکه اثربخشی‌شان کاملا تأیید شود باید تمام بررسی‌های پزشکی‌شان تکمیل شود. هرگز از این داروهای کرونا، حتی اگر شنیده‌اید که مؤثرند، بدون تجویز پزشک استفاده نکنید.
موارد احتیاطی هنگام بروز علائم کرونا
اگر شاهد علائم بیماری ویروس کرونا در خود بودید، بدون معطلی با نزدیک‌ترین مرکز درمانی تماس بگیرید و وضعیت جسمانی‌تان را برای پزشک شرح دهید. البته برای کاهش انتقال این بیماری، تا زمانی که ضرورتی ندارد به مرکز درمانی مراجعه حضوری نداشته باشید. اگر از ابتلای خود به کووید ۱۹ یا هر نوع عفونت ویروسی دیگر مطمئن شدید، باید تا می‌توانید استراحت کنید و از باقی افراد دور بمانید. همچنین هیچ‌یک از وسایلتان را با دیگران شریک نشوید و بدنتان را هیدراته و پرآب نگه دارید.
خوشبختانه حدود ۸۰ درصد افراد بدون بستری‌شدن یا تحت درمان‌های خاص قرار گرفتن درمان می‌شوند. منتها اگر علائم بیماری‌تان رو به وخامت گذاشت، باید به پزشک مراجعه کنید. از علائم وخیم‌شدن ویروس کرونا باید به موارد زیر اشاره کرد:
- گیجی؛
- نفس‌تنگی؛
- خستگی شدید؛
- کبودشدن لب یا صورت؛
- احساس درد یا فشار دائمی در قفسه سینه.
در ضمن، هنگام مراجعه به مرکز درمانی، به‌محض اینکه از خانه بیرون رفتید، ماسک بزنید.
در آخر
آیا به ویروس کرونا مبتلا شده‌اید و تجربه استفاده از برخی از این داروها را دارید؟ اگر این‌طور است، از تجربه‌تان با ما بگویید. همچنین، اگر پیشنهاد، انتقاد یا سؤالی دارید، می‌توانید در قسمت «ارسال دیدگاه» مطرح کنید.
