آموزش اندازهگیری با پیمانهها
مثبت زندگی: یکی از مهمترین عوامل موفقیت در شیرینیپزی، اندازهگیری دقیق و صحیح است. آماده کردن و اندازهگیری مواد اولیه که اولین قدم در تهیه دستورها است، باید در کمال دقت و وسواس انجام شود. چرا که حتی ذرهای کم و زیاد شدن مواد تناسب دستور را بهم میزند و نتیجه دلخواه حاصل نمیشود. ابزار متنوعی برای اندازهگیری مواد موجود است که «پیمانههای اندازه گیری Measuring cup»یکی از متداولترین آنهاست. در این پست با این ابزار و نحوه کار با آن آشنا میشویم:
چرا پیمانههای اندازهگیری؟
شاید اولین سوالی که برایتان پیش بیاید این است که با وجود ابزارهای دقیقتر مثل ترازوی آشپزخانه، چرا هنوز پیمانهها پرطرفدارترین ابزار اندازه گیر هستند؟
در زمانهای قدیم ترازوی آشپزخانه کالای لوکس و گرانی محسوب میشد و در دسترس نبود، به همین خاطر طی سالیانِ سال تمامی دستورهای خانگی بر اساس پیمانهها نوشته شدند. بعدها با وجود رایج شدن ترازو، به دلیل سادگی کار با پیمانهها و نتایج قابل قبولی که طی سالها از این دستورها گرفته شد به استفاده از آن ادامه دادند.
پیمانههای اندازه گیری نسبت به ترازوی آشپزخانه ارزانتر و کم وزن و قابل حمل هستند. شما به راحتی میتوانید یک سری پیمانه را همراه خودتان به جاهای مختلف ببرید و با خیال راحت شیرینیپزی کنید.
علت بعدی محبوبیت پیمانهها، بین الملی شدن دستورهاست. در مورد مواد خشک مثل آرد و شکر، به دلیل روند متفاوت تصفیه و غنیسازی در کشورهای مختلف، استفاده از حجم، به جای وزن توصیه میشود.مثلا یک پیمانه آرد معمولی در مناطق مختلف دنیا به دلیل تنوع در جنس گندمها و نوع متفاوت تصفیه در کارخانهها میتواند تا 20 گرم اختلاف وزن داشته باشد ولی یک پیمانه آرد حجم ثابتی دارد. به همین دلیل برای مواد خشکِ آردی در دستورهای ترجمه شده استفاده از پیمانه پیشنهاد میشود.
اگر به شیرینی پزی علاقهمندید حتما هر دو وسیله رایج اندازه گیری (هم پیمانههای اندازه گیری و هم ترازو) را در منزل داشته باشید و حتما بر اساس دستور عمل کنید. یعنی برای دستورهایی که در آن مواد اولیه بر اساس حجم نوشته شده از پیمانهها و اگر بر اساس گرم نوشته شده از ترازو استفاده کنید. دقت کنید که برای دستورهای سنتی ایرانی مثل شیرینی نخودچی که در قدیم بصورت چشمی و بعدا بصورت گرمی تنظیم شدند و در هیچ زمانی پیمانهها در اندازه گیری آن نقشی نداشتند مسلما استفاده از ترازو بهتر است.
انواع پیمانه
پیمانهها، موادِ اولیه را بر اساس حجم اندازه گیری میکنند و شامل یک سری پیمانه و یک سری قاشق اندازه گیری هستند که بهتر است کنار این دو یک پارچ مدرج هم تهیه کنید. کلیه این ابزار از فروشگاههای لوازم قنادی قابل خرید است.
پیمانههای اندازه گیری Standard Measuring Cup
اغلب مواد اولیه دستورها با همین وسیله قابل اندازه گیری است. جنس پیمانههای اندازه گیری موجود در بازار استیل، پلاستیکی و گاها چینی است. سِت پیمانههای اندازه گیری استانداردِ کلاسیک چهارتایی و شامل پیمانههای یک 1، یک دوم 1/2، یک سوم 1/3 و یک چهارم 1/4 است.
نکته: وقتی در مواد اولیه دستوری مقادیر سه چهارم پیمانه، سه هشتم پیمانه و … ذکر میشود به این منظور است که پیمانه یک چهارم را سه بار یا مثلا پیمانه یک هشتم را سه بار استفاده کنید.
نحوه اندازه گیری با پیمانهها
اندازه گیری مواد آردی
برای اندازه گیری مواد پودری مثل انواع آرد، انواع نشاسته، سبوس، شکر سفید، پودر قند، پودر کاکائو، قهوه….. به این شیوه عمل کنید:
همیشه قبل از اندازه گیری، مواد را با قاشق هم بزنید. مهم نیست مواد در چه نوع ظرفی (کیسه، پاکت یا ظرف دربسته) نگهداری شوند، در همه حالات، مواد آردی بعد از مدتی حالت فشرده پیدا می کنند و در صورت هم نزدن، حجم بیشتری از مواد در پیمانه قرار میگیرد و اندازه گیری را غیر دقیق میکند.
با توجه به دستور، پیمانه مورد نظر را انتخاب و با قاشق آن را پُر کنید.
به هیچ وجه پیمانه را در ظرف شکر، آرد و … فرو نکنید. اگر پیمانه را توی ظرف فرو کنید و مواد را بردارید، مواد فشردهتر و بیشتر از حد نیاز در پیمانه قرار میگیرد و اندازه گیری غیردقیق میشود.
3. روی پیمانه را با یک چاقو یا پالت صاف کنید. حالا مواد اندازه گیری شده را در ظرف مورد نظر بریزید.
اندازه گیری مواد مرطوب و فشرده
برای موادی مثل کره، شکر قهوهای، کره بادام زمینی، نوتلا و … پیمانه مورد نظر را انتخاب کرده، با قاشق از مواد برداشته و پیمانه را پُر کنید. سپس روی مواد را با پشت قاشق یا لیسک فشار بدید. مواد مرطوب باید بصورت فشرده اندازه گیری شوند و پیمانه باید بصورت کامل پر شود. برای اندازه گیری ماست و خامه علاوه بر اینکه پشت قاشق یا لیسک مواد را فشرده میکنید یک بار هم به آرامی پیمانه را روی سطح کار ضربه بزنید تا اگر حبابی ایجاد شده از بین برود.
نکته: برای اندازه گیری مواد مرطوب چسبناک مثل عسل، پیمانه را با روغن مایع کمی چرب و بعد اندازه گیری کنید.
اندازه گیری مایعات با پیمانههای اندازه گیری
استفاده از پیمانههای اندازهگیری برای مایعات (شیر، آب، روغن مایع…) از نظر حجمی مشکلی ایجاد نمیکند و دقت لازمه را دارد، ولی از آنجایی که این پیمانهها طوری طراحی شدند که تا سر پیمانه باید کاملا پر شود استفاده از آن برای مایعات میتواند مشکل باشد و بهتر است از پارچ مدرج استفاده شود. ولی اگر به هر دلیلی تهیه پارچ برایتان مقدور نیست، پیمانهها را روی میز کار بگذارید، تا لبالب پُر کرده و با احتیاط به ظرف مورد نظر انتقال دهید.
تبدیل گرم به حجم
بهتر است در منزل کلیه وسایل اندازه گیری شامل ترازو، پیمانهها، قاشقها و پارچ مدرج را داشته باشید ولی اگر در موقعیتی ترازو در دسترس نداشتید و دستور مورد نظرتان بر اساس وزن (گرم) نوشته شده بود، می توانید به سادگی مواد را تبدیل کنید.
قاشقهای اندازهگیری
تعدادی از مواد اولیه مثل نمک، بکینگ پودر، جوش شیرین و …. همواره در مقیاس کم مورد استفاده هستند و پیمانههای اندازه گیری برای این مواد بزرگ و غیر قابل استفاده است. برای این دسته از موادِ اولیه، از قاشقهای اندازه گیری استفاده میشود. نکته بسیار مهم این است که حجم قاشقهای اندازه گیری با قاشقهایی که در منزل دارید و با آن غذا میل میکنید متفاوت است. پس نمیتوانید از آنها استفاده کنید و باید این قاشقها را از لوازم قنادیها تهیه کنید.
جنس قاشقهای اندازه گیریِ موجود در بازار، استیل یا پلاستیکی است و سِتهای چهار تایی تا شش تایی دارند.
در سِت چهار تایی
اولین و بزرگ ترین قاشق «یک قاشق غذاخوری»
دومین قاشق «یک دوم قاشق غذاخوری»
سومین قاشق «یک قاشق چایخوری”
چهارمین قاشق “یک دوم قاشق چایخوری” نام داره
در ست شش تایی علاوه بر موارد گفته شده، قاشق پنجمی با حجم «یک چهارم قاشق چایخوری» و قاشق ششمی با حجم «یک هشتم قاشق چایخوری» هم موجود است. روی قاشقهای غذاخوری واژه Tablespoon یا بصورت مخفف(tbs یا tbsp) و روی قاشقهای چایخوری واژه teaspoon یا به صورت مخفف (tsp) حک شده است.
نکته: در قاشقهای اندازهگیری، قاشق سه چهارم یا سه هشتم … وجود ندارد و وقتی در مواد لازم دستوری «سه چهارم قاشق چایخوری» نوشته میشود، به این منظور است که سه بار قاشق یک چهارم چایخوری را استفاده کنید.
نحوه اندازهگیری با این قاشقها بسیار راحت و بی دردسر است. برای مواد خشک، با همان قاشق اندازه گیری مواد را هم بزنید و بعد قاشق را در ظرف فرو کرده، پُر کنید و سرش را صاف کنید.
برای مواد چسبناک مثل عسل، کارامل و … قاشقهای اندازه گیری را کمی چرب کرده و بعد اندازهگیری کنید.
طبق جدول زیر میتوانید پیمانه ها را به قاشق غذاخوری و چایخوری تبدیل کنید.
تبدیل گرم به حجم
اگر در منزل ترازوی آشپزخانه ندارید و مواد لازم در دستور به گرم نوشته شده است، میتوانید مواد را به قاشقهای اندازگیری تبدیل کنید:
یک قاشق چایخوری بیکینگ پودر/ جوش شیرین:۵ گرم
یک قاشق غذاخوری عسل:۲۱ گرم
یک قاشق غذاخوری خمیر مایه فعال: ۹گرم
یک قاشق غذاخوری نشاسته ذرت:۸گرم
پارچ مدرج (اندازهگیری مایعات)
از آنجایی که در اندازهگیری با پیمانهها، مواد باید کاملا پر شود و به محض بلند کردن پیمانه، ممکن است مایعات سر ریز شود و دیگر میزانش دقیق نباشد. استفاده از پارچ مدرج برای مایعات به خصوص در حجم بالای یک دوم پیمانه توصیه میشود.
پیمانه اندازه گیریِ مایعات یا پارچ مدرج یک ظرف شیشهای یا پلاستیکی پارچ مانند است که درجهها روی آن حک شده است. روی این نوع پیمانه درجه بندی به میلی لیتر هم وجود دارد و کار را برای رسپیهایی که مایعات را به میلی لیتر نوشتند آسان میکند. البته برای مایعات خیلی کم میتوانید از پیمانههای جامدات استفاده کنید.
نکته: هرگز از پارچ مدرج برای اندازهگیری مواد جامد استفاده نکنید.
نحوه اندازهگیری با پیمانه مدرج
اگر این پیمانه را در دست بگیرید و مایع را داخل آن بریزید، تکان خوردن دست سطح مایعات را تغییر میدهد و دقت را کم میکند. به همین دلیل پیمانه را روی سطح صاف، مثلا کانتر یا میز کار قرار دهید و بعد مایع را داخل آن بریزید.
مایع مورد نظر را تا درجه گفته شده پُر کنید. نکتهای که باید مد نظر قراردهید این است که مایع باید تا بالای خط نشان درجه پر شود. در عکس زیر نحوه اندازهگیری سه چهارم پیمانه را نشان دادهایم که روش سمت چپ صحیح است.
برای نصف کردن مواد اولیه دستورها میتوانید از جدول زیر استفاده کنید. ستون سمت چپ مقادیر نصف شده سمت راست را نشون میدهد: