سرطان چیست؟
بخش اول از مجموعه نوشتههایی درباره بیماری سرطان و نکاتی در مورد مواجهه با آن. #سرطان_پایان_راه_نیست
مثبت زندگی: سرطان چیست؟ نامش این قدر ترسناک به نظر میرسد که حتی خیلیهامان نخواهیم به آن فکر هم بکنیم. اما یک واقعیت است. واقعیتی که هر روز در جامعه و اطرافمان با آن روبه رو میشویم و دربارهاش میشنویم. مثبت زندگی قرار است در سلسله مطالبی به این موضوع بپردازد تا با نگاهی روشن و به دور از تصورات ترسناک و به دور از واقعیت، کاملا معقول به سراغش برویم تا در مواجهه با آن به این راحتی قافیه را نبازیم. پس یکبار دیگر سوالمان را مطرح میکنیم؟
در واقع سرطان، گروهی از بیماریها را در بر میگیرد که خصوصیات مشترک آنها؛ رشد و تقسیم سلولی کنترل نشده، تهاجم و جابهجایی سلولهای سرطانیشده به سایر بافتها و قسمتهای بدن است.
در دوران جنینی، میزان مرگ سلولها کمتر از میزان تولید سلولهای جدید است درحالیکه در بدن هر فرد بالغ مکانیسمهایی وجود دارند که همیشه سلولهای هر بافت و در نهایت تمام بدن، از نظر تعداد در حدی معین و متعادل باقی بمانند.
این بدان معناست که در ازای تقسیمات سلولی و ساخت سلولهای جدید، تعدادی از سلولهای قدیمیتر همان قسمت به مرور از سوی مکانیسمهای ذاتی بدن از بین رفته و با سلولهای جدید جایگزین میشوند تا در نهایت تعادل در تعداد سلولهای بافت موردنظر حفظ شود.
اما اتفاقی که در سرطان رخ میدهد این است که بنا به علل و عوامل مختلف، تعدادی از سلولها در یک قسمت از بدن نامیرا میشوند، بدین معنی که دیگر نمیمیرند و همواره به صورت لجام گسیختهای تقسیم میشوند و حتی در برخی موارد به سایر قسمتهای بدن هم دستاندازی میکنند.
به مرور زمان، این امر باعث تشکیل تودهای در قسمت موردنظر میشود که آن را به اصطلاح «تومور» مینامیم. تومورها برای ادامه حیات خود، با بافتهای سالم بدن در دریافت اکسیژن و مواد غذایی به شدت رقابت میکنند و همین امر ضربه اصلی را به سلامت فرد وارد میکند.
علت اینکه سرطان را گروهی از بیماریها – و نه یک بیماری – نامیدیم، از آن جهت است که بسته به نوع بافت و قسمتی از بدن که درگیر سرطان میشود، انواع مختلفی از سرطان مثل ریه، پروستات، پوست و غیره وجود دارند.
در ایجاد این بیماری، دو عامل کلی نقش اصلی را ایفا میکنند؛ وراثت و عوامل محیطی. در واقع وراثت همانطور که از نامش برمیآید، زمینه و استعداد ژنتیکی ابتلا به این بیماری است که از نسل قبل فرد به او به ارث میرسد اما نقش اصلی را در بروز سرطان، عوامل محیطی و سبک زندگی افراد و به طور خلاصه، عواملی که در طول حیات با آن سروکار دارد بازی میکند که به طور مجزا به این عوامل خواهیم پرداخت.
سرطان نوعی بیماری است که علاوه بر تمام عوامل وراثتی و محیطی، به سن هم ارتباط دارد. بخش اعظم سرطانها در سنین بالای 50 سال رخ میدهند. در واقع با بالا رفتن سن فرد، میزان خطاها و جهشها در سیستمها و مکانیسمهای سلولی افزایش یافته و این میتواند زمینه را برای بروز سرطان مهیا کند.
از طرف دیگر، با افزایش سن، سیستم ایمنی و دفاعی بدن تضعیف میشود که این عامل خود باعث پیشرفت سریعتر و آسانتر سرطان در افراد مسن میشود.