درمان رینوسینوزیت، بدون مصرف آنتیبیوتیک
دكتر علياصغر شيرازي - متخصص گوش، گلو و بینی
1- همهساله با شروع فصل سرما، بیماریهای تنفسی از جمله رینوسینوزیت با علائم سرماخوردگی بروز مییابد. این بیماری در ابتدا به صورت گرفتگی بینی و ایجاد ترشح از آن نمود مييابد. اين ترشح در اوایل بیرنگ بوده، سپس به صورت ترشحات سبز و زردرنگ از بینی خارج میشود. همراه گرفتگی بینی، سرفه ظاهر ميشود كه از علائم شایع درگیری بینی و سینوس کودکان به شمار ميرود. در برخی مواقع، علائم این عفونتها تنها به شكل سرفه طولانی نمايان ميشود. ترشحات پشت حلق و نای سبب تحریک این نواحی و ایجاد سرفه میشود. گاهی به دلیل مجاورت با شیپور استاش، عفونت و التهاب بروز مییابد. درمان نشدن این عفونتها در ناحیه گوش به صورت بیماری «اوتیت سروز» ظاهر میشود. علامت بارز این بیماری، کاهش تدریجی شنوایی و بدون درد است. در واقع رینوسینوزیت که از سرماخوردگی ساده شروع ميشود و به دلیل نزدیک بودن با شیپور استاش (پشت بینی) عفونت را از بینی به این منطقه منتقل ميكند که به لوله شنوایی نیز معروف است. در مواقعی نیز به دلیل عفونت مکرر بینی و سینوس، لوزه سوم و لوزتین بزرگ و متورم میشوند كه این مساله تکرار بیشتر عفونت و تنگی مسیر تنفس را به همراه دارد. خرخر در خواب و تنفس با دهان باز از شایعترین عوارض این نوع عفونت به شمار میرود. در بسیاری از موارد، عفونتهای حاد با درمانهای طبی مناسب و حتی در بسیاری از موارد، بدون درمان نیز بهبود مییابد؛ اما در مواقعی بهویژه اگر درمان صحیح صورت نگیرد، این بیماری به صورت رینوسینوزیت مزمن بروز یافته و مشکلات زیادی پدید میآورد. گرفتگی دائمی، احساس پری و خروج ترشحات چرکی از بینی و ترشحات پشت حلق که میتواند به سرفههای مزمن منجر شود از این جمله هستند. (صاف کردن صدا و بدبو شدن دهان در میان کودکان شایعتر از بقیه این عوارض بروز مییابد.)
2- امروزه علم پزشکی به این باور رسیده که سیستم ایمنی بدن با درمانهای محافظتی به جای تجویز آنتیبیوتیکها و با پیروی از رژیم غذایی مناسب مانند مصرف غذاهای گرم و ویتامینها قادر به بهبود است؛ بنابراین بیماران باید از درمانهای محافظتی بهره گیرند برای مثال رژیم غذایی مناسب شامل ترکیباتی از قبیل گوشت، سوپ، مایعات گرم، ویتامینها و سایر داروها به غیر از آنتیبیوتیک، استراحت، استفاده از بخور سرد و گرم و شستوشوی بینی میتواند در بهبود علائم بیماری موثر باشد. استفاده از اسپریهای ضد حساسیت نیز میتواند مفید باشد. این اسپریها شامل مواد آنتیآلرژیک، اسپریهای آبنمک، ضد احتقان و حتی اسپریهای کورتونی است که برخلاف اشکال دارویی آن، عوارض کورتونی را به همراه نداشته یا عوارض آن كمتر است.
3- یکی از معضلات درمانی متخصصان گوش و حلق و بینی، چگونگی درمان کودکان مبتلا به رینوسینوزیت مزمن است. در مورد تجویز کردن یا نکردن آنتیبیوتیک و در صورت ضرورت تجویز، زمان مصرف آنتیبیوتیک از سوی بیمار، میان متخصصان عفونی، گوش و گلو و بینی و اطفال اختلافنظر وجود دارد. آمارها نشان میدهد بیش از 60 درصد کودکان دچار رینوسینوزیت چرکی بدون نیاز به درمان خاص و از طریق درمانهای محافظتی بهبود مییابند، زیرا سیستم ایمنی بدن کودکان با وجود آنکه نسبت به بزرگسالان ضعیفتر است اما قادر به مقابله با این بیماری است.
4- به هیچوجه نباید عفونتهای ویروسی را با آنتیبیوتیک درمان کرد. به طور کلی آنتیبیوتیکها بهجز در موارد خاص در درمانهای ویروسی جایگاهی ندارند. مصرف غیرضروری آنتیبیوتیکها میتواند به عوارضی منجر شود که شایعترین آنها مشکلات گوارشی، مقاومت میکروبی و عوارض دارویی است. كاهش مصرف آنتيبيوتيك در كشور به غير از ارتقاي سلامت افراد، از نظر اقتصادی نيز به جامعه کمک بزرگی خواهد كرد. اگر پزشکان بپذیرند که جز در مواقع ضروری از تجويز آنتیبیوتیک خودداري كنند و تا 50 درصد تجویز آنتیبیوتیک را کاهش دهند در ارتقای سلامت جامعه گام موثری برداشته خواهد شد.