نگاهي به علل دندان‌قروچه و راه‌هاي درمان‌ آن

مثبت زندگی:  عادت ساییدن دندان‌ها به هم «دندان‌‌قروچه» نامیده می‌شود که با نام علمی «براکسیزم» (Bruxism) شناخته مي‌شود. دندان‌قروچه بیشتر در خواب رخ می‌دهد اما ساییدن یا به هم کوبیدن دندان‌ها در طول روز نیز در برخی افراد وجود دارد. علاوه بر بزرگسالان، در کودکان نیز این پدیده در خواب و بیداری دیده می‌شود.

عوارض

دندان‌قروچه مداوم ممکن است باعث ساییده شدن و کوتاه شدن دندان (به ویژه دندان‌های جلو)، آسیب به لثه‌ها، سست شدن استخوان‌های نگهدارنده دندان و لق شدن و افتادن دندان، دردناک شدن دندان، کوتاه شدن ارتفاع صورت و شکل نازیبای فک‌ها و دندان‌ها، شکستن مینای دندان و پرکردگی‌ها، مشکلات مفاصل فک، حساس شدن دندان‌ها، سردرد و … شود.

علل

ـ فشارهای روحی (نگرانی، بی‌خوابی، استرس و اضطراب)
ـ مشکلات دندانی (مشکلات اکلوژنی ناشی از جفت شدن ناصحیح فک‌ها و دندان‌ها روی هم)
ـ عادت‌های ناخودآگاه
ـ آلرژی
ـ انگل‌های روده‌يی

عوامل تشدیدکننده

ـ اضطراب
ـ مصرف غذا و نوشیدنی‌های حاوی کافئین (کولاها، شکلات و قهوه)
ـ مصرف نوشیدنی‌های الکلی.

روش‌های کاهش

ـ خودداری از جویدن آدامس
ـ خودداری از جویدن مداد یا خودکار یا هر چیزی به جز غذا.

سعی کنید علت‌های ساییدن و فشردن دندان‌ها را در خودتان پیدا کنید. به عنوان مثال برخی وقتی می‌خواهند چیز سنگینی بلند کنند، ناخودآگاه دندان‌هایشان را به هم می‌فشارند. برخی وقتی فکر می‌کنند ناخودآگاه دندانهایشان را به هم می‌سایند. برخی هنگام عصبانیت، استرس یا اضطراب، دندانهایشان را فشار می‌دهند.

در برخی موارد، کوتاه یا بلند بودن برخی دندان‌ها (به طور طبیعی یا ناشی از ترمیم نادرست) یا نبود چند دندان بر اثر کشیدن، باعث می‌شود زمانی که دهان بسته است، دندان‌ها به طور طبیعی روی هم قرار نگیرند و به مرور باعث ایجاد عادت لغزاندن فک‌ها روی هم شود یا به نوعی شخص در هنگام فکر کردن یا اضطراب، ناخودآگاه با دندان‌هایش بازی کند. در این موارد نسبت به رفع عیب اکلوژنی یا ترمیم دندان‌ها با مراجعه به دندانپزشک اقدام کنید (می‌توانید برای مدتی نوک زبانتان را با احتیاط بین دندان‌ها قرار دهید)

دندان‌قروچه شبانه

در این حالت دندانپزشک برای شما وسیله‌يی به نام «نایت گارد» (Night Guard) می‌سازد که نوعی پروتز متحرک از جنس پلاستیک مقاوم است که با قالب‌گیری از دندان شخص ساخته می‌شود و می‌بایست شب‌ها در دهان قرار دهید. این وسیله باعث جلوگیری از فشارهای نادرست و مضر روی دندان‌ها می‌شود. البته در بسیاری موارد، استفاده از این وسیله، به مرور باعث کاهش و حذف عادت دندان‌قروچه‌های شبانه نیز شده است. قیمت این وسیله زیاد گران نیست و استفاده از آن جهت پیشگیری از عواقب دندان‌قروچه ضروری است.

درمان دارويی

معمولاً برای این اختلال، مصرف دارو توصیه نمی‌شود. طی تحقیقات جدید، مشخص شده در صورتی که مشکل دندان‌قروچه ناشی از استرس و ناراحتی‌های عصبی باشد، مصرف مقطعی داروهایي مثل «گاباپنتين»، پروپرانولول و «بوسپيرون» در رفع آن موثر است. لازم به توضيح است كه مصرف داروهايی چون «افكسور»، «هالدول» و «پاكسيل» علائم بیماری دندان‌قروچه را تشدید می‌کند.
البته بدیهی است که مصرف دارو می‌بایست با تجویز و تحت‌نظر پزشک صورت گیرد و مصرف خودسرانه این داروها با استناد به مقاله حاضر هرگز توصیه نمی‌شود.

دندان‌قروچه در کودکان

حدود ده درصد کودکان دندان‌قروچه دارند. کودکان در سنین بین چهار تا شش سالگی بیشترین احتمال ابتلا به این مشکل را دارند. در دو زمان (رویش دندان‌های شیری و رویش دندان‌های دائمی) کودکان بیشتر دندان‌قروچه می‌کنند. البته در بیشتر موارد، پس از رویش کامل دندان‌ها (شیری یا دائمی) این عادت در کودکان از بین می‌رود.

طبق تحقیقات به عمل آمده، این عارضه در پسربچه‌ها بیشتر از دختربچه‌ها گزارش شده است. ردیف شدن نامناسب دندان‌ها یا تماس غیرطبیعی بین دندان‌های پایینی و بالایی، کمبودهای تغذیه‌يی، مشكلات اضطراب و استرس كودكان، انگل‌هاي دستگاه گوارش، آلرژی و … از علت‌های این اختلال بر شمرده شده است.

خطرات دندان‌قروچه در کودکان، کمتر از بزرگسالان است و به ندرت موجب بروز مشکلات و اختلالات جدی می‌شود. اما ضروری است در صورتی که دندان کودک به نظر ساییده یا از بین رفته می‌آید، حساس شده و درد می‌کند یا کودک دچار درد فک و مفاصل فک شده است، به دندانپزشک مراجعه شود. ممکن است در نوجوانان نیاز به روکش موقت یا «نایت‌گارد» (محافظ شبانه) باشد.

برای جلوگیری از این عارضه و کاهش استرس کودک کوشش کنید که رژیم غذایی کودک حاوی مقدار آب کافی و فراوان باشد و او را به ورزش‌های كششي و ماساژ ترغیب کنید.